هفته ۱۱
حالا و در هفته یازدهم بارداری جنین شما بیش از پیش شبیه یک انسان کوچک به نظر می‌رسد. او برای آزمایش کردن عضلاتش شروع به حرکت می‌کند و حتی ممکن است با کف پایش به شما لگد بزند که البته این کار به شمار حس عجیب و غریب و فوق العاده‌ای خواهد داد. در کنار همه اینها قطعا به دنبال این هستید که بدانید در این هفته باید منتظر چه اتفاقات هیجان انگیز دیگری باشید، پس تا انتهای این مطلب با ما باشید.
وضعیت جنین در هفته یازدهم بارداری
جنین در هفته یازدهم بارداری، به اندازه یک انجیر است و بدنش کاملا شکل‌گرفته است؛ حدود 3.8 سانتی‌متر طول و حدود 8 گرم وزن دارد. پوست او هنوز شفاف است و به همین خاطر می‌توان اکثر رگ‌های خونی او را به‌وضوح دید.
بعضی از استخوان‌های او در حال تشکیل شدن بوده و ریشه دندان‌های کوچک او به‌تدریج در زیر لثه‌اش ظاهر می‌شوند. انگشتان دست و پای او کاملا از یکدیگر جداشده‌اند و او به‌زودی قادر خواهد بود مشتش را باز و بسته کند، لگدهای آرامی بزند و کش‌وقوس بیاید.
حرکات ریز او به‌قدری نرم و روان است که بیشتر شبیه رقص در آب می‌ماند. با رشد بدن جنین در هفته 11 بارداری، این حرکت‌ها هم بیشتر شده و رشد یافته‌تر و کاربردی‌تر خواهند شد.
با رشد پرده دیافراگم، کوچولوی شما ممکن است سکسکه هم بکند. از آنجا که او هنوز خیلی کوچک است، تنها بین هفته‌های شانزدهم تا بیستم بارداری قادر خواهید بود برای اولین بار این حرکات او را احساس کنید.
دوره‌های خواب و بیداری جنین به طور معمول 5 تا 10 دقیقه طول می‌کشد و حتی ممکن است با سرفه کردن هم بیدار شود.
اگر جنین دختر باشد تخمدان‌هایش در این زمان به طور کامل شکل گرفته و اگر پسر باشد بیضه‌ها و کیسه بیضه تکمیل می‌شود، هرچند هنوز برای تشخیص جنسیت جنین با سونوگرافی کمی زود است. دست‌ها و پاها مقابل بدن، گوش‌ها تقریبا در پایانی‌ترین مراحل شکل‌گیری است و راه‌های تنفس انتهای بینی کوچکش شکل گرفته است. زبان و کام در دهانش به وجود آمده است. نوک سینه‌ها هم شکل گرفته‌اند و سر، اندازه متناسب با بدنش دارد و فولیکولهای مو در سر و بقیه نواحی بدن در حال رشد است. دست‌ها و پاهایش انگشتان مجزا دارند و در همین حال، ناخن‌های انگشتان پاها و دست‌ها این هفته شروع به شکل‌گیری می‌کنند.
قد: 57 میلی متر
وزن: 8 گرم
وضعیت مادر در هفته یازدهم بارداری
شما ممکن است از هفته دهم بارداری به بعد عوارض عجیبی را مشاهده کنید، همانند افزایش بیش از حد بزاق دهان. این یکی از غیرعادی‌ترین تغییرها در طول حاملگی است. میزان ترشح بزاق شما در این دوران شبیه افرادی است که اختلال حواس دارند. این شاید به حالت تهوع صبحگاهی قبل از استفراغ مربوط باشد و به طور معمول جز صبر کاری نمی‌توانید انجام دهید. سعی کنید یاد بگیرید کدام‌یک از این عوارض طبیعی هستند و کدام‌یک ممکن است نشانه یک مشکل احتمالی باشند.
اگر تهوع به شما اجازه نمی‌دهد که غذاهای متنوع بخورید، یا هنوز هم خیلی وزن اضافه نکرده‌اید (بسیاری از خانم‌های حامله در سه‌ماهه اول بین 1 تا 2.5 کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند) نگران نباشید. اشتهای شما به‌زودی بازمی‌گردد و شما هر هفته حدود نیم کیلوگرم وزن اضافه خواهید کرد. احتمالا این روزها بیشتر گرسنه می‌شوید و این خوب است چون نشانه بهبود ویارتان است و اشتهایتان کم کم بازمی‌گردد تا هم به تغذیه خودتان و هم جنین کمک کنید. سعی کنید با انتخاب مغذی‌ترین مواد غذایی در طول دوره بارداری و به حداقل رساندن تنقلات کم ارزش به طور متناسب وزن اضافه کنید. در هفته 11 بارداری بخش پایینی شکمتان احتمالا تا حدی شروع به برآمده شدن کرده است.
کوفتگی در طول بارداری طبیعی است. این به این دلیل است که شما دارید یک کارخانه تولید بچه را هفت روز هفته، 24 ساعته می‌گردانید و برای چند هفته آینده تنها بچه در حال رشد نیست، بلکه جفت که تا زمان زایمان به عنوان سیستم محافظ زندگی فرزندتان عمل می‌کند نیز در حال رشد است. ممکن است وقتی که کار هم نمی‌کنید حس کنید خسته‌اید و بیش از حد کار کرده‌اید. انرژی شما وقتی جفت فعال است و سیستم بدنتان در حال تنظیم شدن است، به خاطر تغییرات هورمونی بارداری تحلیل می‌رود.
در هفته یازده بارداری چی بخوریم؟
شیر، یک غذای کامل است و به دلایل مختلف برای زنان باردار مفید است. شیر حاوی تمام مواد معدنی مختلف لازم برای ساختن اسکلت جنین است.
کلسیم و فسفر موجود در شیر برای رشد استخوان و دندان‌ها ضروری است. شیر همچنین منبع بسیار خوب پروتئین است که برای ساخت نسوج به کار می‌رود و هضم این پروتئین هم آسان است.
شیر حاوی انواعی از ویتامین‌ها به‌خصوص ویتامین A است که برای رشد جنین بسیار لازم است. در طول دوران بارداری نوشیدن یک لیتر شیر در 24 ساعت باید در برنامه غذایی شما قرار بگیرد. می‌توانید نیم لیتر شیر را به‌صورت ساده و نیم لیتر دیگر را به‌صورت مواد غذایی مختلفی که با شیر درست می‌شوند، مصرف کنید.
اگر تمایل به خوردن شیرینی دارید بهتر است گاهی فقط کمی شکلات بخورید تا در مصرف کالری زیاده‌روی نکنید. در نهایت نباید اجازه دهید ویارتان بهانه‌ای برای اجتناب از خوردن غذاهای مغذی مورد نیاز شما و فرزندتان و مصرف مواد فاقد ارزش غذایی باشد. میزان قند خونتان را با مصرف وعده‌های سبک از ترکیب کربوهیدرات و پروتئین مثل پنیر و بیسکوییت کراکر، دانه‌های آجیل و میوه‌های خشک شده بالا نگهدارید.
یادتان باشد با مصرف هرگونه غذای خام از جمله ماهی خام باید خداحافظی کنید، زیرا ماهی خام می‌تواند ناقل باکتری، انگل و ویروس باشد.
مونوسدیم کلومات یکی از افزودنی‌های غذایی است که باعث بیماری‌هایی از جمله سردرد، تهوع، اسهال، سرگیجه و انسداد قفسه سینه می‌شود. از آنجا که دلایل محکمی حاکی از تاثیر منفی این ماده روی جنین شما وجود ندارد، اما از خوردن مواد غذایی دارای MSG خودداری کنید، زیرا به دلیل داشتن سدیم زیاد باعث تشدید فشارخون می‌شوند.
عدس بخورید
یکی از مهم‌ترین ویتامین‌ها برای زن باردار، ویتامین B است که به عنوان مکمل با نام اسید فولیک شناخته می‌شود و عدس حاوی این ویتامین است. اسید فولیک برای تشکیل مغز جنین و سیستم عصبی او ضروری و حیاتی است و اثرات محافظتی قدرتمندی در برابر نقص لوله عصبی دارد. عدس منبع خوبی از پروتئین، آهن و B6 است، علاوه بر این، جزو سازگارترین مواد غذایی برای روده است و به راحتی طعم‌های مختلف و ادویه‌ها را جذب می‌کند. اگر عدس دوست ندارید، اسفناج نیز منبع بسیار خوبی از اسید فولیک، آهن، ویتامین A و کلسیم است. می‌توانید اسفناج را به صورت خام بخورید یا با سالاد یا کنار ماهی و مرغ مصرف کنید یا لایه لایه در لازانیا استفاده کنید.
درد دارید؟
حدود هفته یازدهم ممکن است ناراحتی‌های در اطراف ناحیه بین ناف و کشاله ران احساس کنید. اما جای نگرانی نیست، با رشد رحم، استخوان‌های لگن خاصره نیز برای آن جا باز می‌کنند. این انبساط گهگاه با ناراحتی‌هایی همراه است. اگر این عارضه باعث ناراحتی شما شد، می‌توانید با دو قرص استامینوفن که به تجویز پزشک به شما داده می‌شود، آن را برطرف کنید. بالا گرفتن کف پاها در انتهای روز نیز به شما کمک می‌کند. اما اگر ناراحتی لگن خاصره با خونریزی همراه بود یا درد زیادی داشت، باید با پزشک مشورت کنید.
علائم مهم هفته یازدهم بارداری
گرفتگی عضلات پا به ویژه شب‌ها از جمله اتفاقاتی است که در هفته یازدهم بارداری ممکن است به آن دچار شوید، طوری که خواب راحت شبانه را مختل کند. مصرف آب زیاد می‌تواند از گرفتگی عضلات پا جلوگیری کند. همچنین با نگاهی به رژیم غذایی‌تان می‌توانید متوجه شوید که به اندازه کافی پتاسیم و منیزیوم به بدنتان می‌رسد.
تیره شدن پوست از دیگر اتفاقاتی است که یک روز صبح که از خواب بیدار می‌شوید، ممکن است متعجب‌تان کند. این تیرگی اغلب پایین شکم بروز می‌کند خب این یک علامت کاملا طبیعی بارداری است. این خط تیره ناشی از تغییرات هورمونی است که البته خوشبختانه دائمی نیست و بعد از زایمان به مرور زمان از بین می‌رود. ترشحات واژن در این هفته نیز بروز می‌کند و بنابراین باید بدانید که حتی ممکن است با گذشت هفته‌ها، این ترشحات بیشتر هم بشود.
لیست کارهای مهم در هفته یازدهم بارداری
- هر روز پوست شکم و ران‌ها را مرطوب کنید تا دچار خشکی نشود.
- حمام داغ را فراموش کنید، قرار گرفتن در اتاق بخار، تمرینات شدید در آب و هوای گرم یا هر چیز دیگری که می‌تواند دمای بدنتان را بالا ببرد، ممنوع است.
- غربالگری سه ماهه اول را با کمک متخصص حتما انجام دهید.
- در صورتی که پزشک تجویز کرده باشد باید آزمایش کرموزومی و نمونه برداری ویروس کوریونی (CVS) هم انجام بدهید.
- می‌توانید با کمک داپلر به ضربان قلب جنین گوش کنید.
- برای جلوگیری از سرماخوردگی، دستهایتان را چند بار در روز بشویید. اگر صابون و آب در دسترس نیست، از شستشو دهندههایی با پایه الکل استفاده کنید.
سونوگرافی هفته یازدهم بارداری
جنین در سونوگرافی هفته یازدهم به پشت قرار دارد و سرش را به سمت چپ قرار داده و پاهایش هم رو به بالا قرار دارد. در این تصویر می‌توان فهمید که گردن او در حال رشد است و سر او بزرگتر از بقیه بدنش قرار دارد. سر او هنوز بیش از 50 درصد از بدنش را تشکیل می‌دهد که کاملا طبیعی است. استخوان‌های صورت باز هم به عنوان مناطق سفید در تصویر دیده می‌شود.
توصیه به همسران
اگر عدم تمایل به رابطه جنسی همسرتان را رنج می‌دهد، با روش دیگری با او ارتباط برقرار کنید. با هم تلویزیون تماشا کنید، باهم بازی کنید و هر کاری که به نزدیک‌تر شدن رابطه‌تان کمک می‌کند، انجام دهید. سعی کنید تا از طریق حسی به زوج خود کمک کنید، هرچند احساس می‌کنید که حالش را ندارید. شانه‌هایش را بمالید، دستانش را بگیرید یا هنگام عبور از راهرو او را ببوسید. با ابراز احساسات و بذل‌توجه به او کمک کنید تا این دوره را بگذرانید.
برای ظاهرتان فکری بکنید
چهره خیلی از خانم‌ها در طول بارداری زیبا می‌شود اما اغلب آنها دچار جوش صورت، تورم قوزک پا، کشیدگی و البته 10 تا 15 کیلوگرم اضافه وزن می‌شوند. با اینکه جذاب نبودن حس خوبی ندارد، بیشتر خانم‌ها این مشکل را به عنوان هزینه‌ای موقت برای مادر شدن تقبل می‌کنند. برای برطرف کردن قسمتی از این مشکلات می‌توانید کارهایی برای خودتان انجام دهید تا احساس بهتری داشته باشید. آرایش کنید و از لباس‌های حاملگی که در طول سال‌ها بسیار متنوع و زیبا شده‌اند، استفاده کنید. بهتر است با لباس‌های زیبا و رنگی حس و حالتان را نسبت به خودتان بهتر کنید.
میگرن در کمین است
حتی اگر تا به حال دچار میگرن نشده‌اید، بهتر است بدانید که این مشکل می‌تواند در دوران حاملگی گریبانتان را بگیرد. علائم میگرن می‌تواند احساس درد و تیرکشیدن در سر (اغلب در یک طرف سر)، حالت تهوع، استفراغ و احساس سبکی و تهی بودن باشد. برخی پیش از شروع سردرد سوسوی نور، یا خطوطی به صورت زیگزاگ احساس می‌کنند و عده‌ای دیگر نیز به طور موقت دچار نقصان بینایی یا نابینایی لکه‌ای می‌شوند. بهتر است بدانید که میگرن بر اثر برخی عوامل تحریک می‌شود که از جمله آنها می‌توان به خوراکی‌هایی مانند سرکه قرمز، ماهی دودی، شکلات، گوشت‌های نمک سود، پیاز، آجیل، کره بادام زمینی و فرآورده‌های لبنی اشاره کرد. علاوه بر این، نور زیاد و تغییرات آب و هوا و همچنین استرس و اساسا باردرای می‌توانند جزو عوامل محرک به حساب بیایند. وقتی میگرن بروز می‌کند، بهتر است در یک اتاق تاریک دراز بکشید و یک پارچه خنک روی سرتان بگذارید. مصرف استامینوفن می‌تواند سودمند باشد اما از خوردن ایبوپروفن، آسپرین، ناپروکسن و دیگر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خودداری کنید، چون ممکن است به کلیه‌های جنین آسیب بزند. میگرن اغلب بعد از چند ساعت از بین می‌رود هرچند گاهی ممکن است دو یا سه روز نیز به طول بیانجامد. اگر بعد از 2 ساعت بهتر نشدید با پزشکتان تماس بگیرید.
توصیه‌های مذهبی هفته یازدهم بارداری
هرروز بر یک عدد سیب آیه‌الکرسی بخوانید و آن را ناشتا بخورید، علاوه بر این هرروز صبح ناشتا مقداری کندر به‌اندازه یک عدس میل کنید.
بر یک سیب 40 بار سوره یوسف را بخوانید و آن را بخورید. اگر می‌خواهید فرزندتان چشمانی زیبا و پرفروغ داشته باشد، رازیانه و بادیان را فراموش نکنید.
سعی کنید تا نظافت پستان‌ها را رعایت کنید. باید روزی یک‌بار پستان‌ها را خوب با آب و صابون شستشو داده و آنها را ماساژ دهید.
با همکاری:
دکتر نازنین صفایی، متخصص زنان و زایمان
زهرا علوی، مشاور مامایی و زنان
