هفته ۱۲
شاید شما هم جزو خانم‌هایی هستید که خبر بارداریتان را در پایان هفته دوازدهم که خطر سقط جنین از بین می‌رود، به دیگران می‌دهید. اگر اولین باری است که حامله شده‌اید و قد و وزن معمولی دارید حاملگی شما شاید تا هفته بیستم بارداری هم مخفی بماند. اما چرا صبر کنید؟ شاید دلیلتان این است که بسیار از نزدیکان به محض اینکه بفهمند باردارید از شما سوال‌های متعددی خواهند پرسید، اگر آمادگی پاسخ دادن به این سوال‌ها را ندارید پس چند هفته دیگر هم صبر کنید.
وضعیت جنین در هفته دوازدهم بارداری
در هفته دوازدهم بارداری اندازه کودک شما به حدود 5 سانتی‌متر یعنی تقریبا اندازه یک لیموترش رسیده است و حدود 15 گرم وزن دارد. سر جنین که در ماه گذشته نصف قدش را تشکیل می‌داد حالا تنها یک سوم جثه او را تشکیل می‌دهد.
صورت جنین در هفته 12 بارداری به‌صورت یک انسان کامل شباهت بیشتری دارد. چشم‌هایش که در ابتدا در دو طرف صورت او شکل‌گرفته بودند، به یکدیگر نزدیک‌تر شده‌اند و گوش‌های او در نزدیکی مکان نهایی خود در دو طرف سر او قرار دارند.
روده‌های کودک شما که آن‌قدر سریع رشد کرده‌اند که تا حدی وارد بند ناف او هم شده بود، حرکت بازگشتی خود را به سمت حفره شکمی آغاز می‌کند. کلیه‌های او، ادرار را در مثانه جمع‌آوری می‌کنند. سلول‌های عصبی او به‌سرعت زیاد شده‌اند و ارتباطات عصبی مغز در حال شکل‌گیری هستند.
جنین در دوازدهمین هفته حاملگی ممکن است واکنش‌های بیشتری مثل مکیدن نشان بدهد؛ مثلا اگر شما به شکم خود فشار وارد کنید، او حتی ممکن است در داخل رحم شما پیچ‌وتاب هم بخورد. با این حال برای چند هفته دیگر هم شما قادر به احساس کردن حرکات او نخواهید بود.
در پایان سه ماهه اول شکل‌گیری تمام اندام‌های اصلی به پایان رسیده است و حالا نیاز به رشد دارند. همچنین جنین حالا صاحب انگشت است و حرکات او به صورت ارادی انجام می‌شود. او می‌تواند انگشتانش را جمع کند یا با آنها ضربه بزند. اگر می‌توانستید انگشتانش را لمس کنید شاید واکنش نشان می‌داد و دستش را می‌بست و حتی می‌توانست انگشت شما را در دستش بگیرد.
قد: 70 میلی متر
وزن: 14 گرم
وضعیت مادر در هفته دوازدهم بارداری
رحم شما روی استخوان‌های لگنی در حال بزرگ شدن است و پزشک شما می‌تواند بخش بالایی رحم را در قسمت پایین شکم شما احساس کند.
هرچند تا چند هفته دیگر هم شما به لباس حاملگی احتیاج نخواهید داشت، اما مطمئنا احساس کرده‌اید که اندازه دور کمر شما در حال بزرگ شدن است و در لباس‌های گشادتر احساس راحتی بیشتری می‌کنید.
همچنین ممکن است شما تا هفته 12 بارداری بارها سوزش معده را تجربه کرده باشید؛ در این حالت شما سوزشی را که معمولا از پایین جناغ سینه شروع شده و تا حلق ادامه پیدا می‌کند، احساس می‌کنید.
این حالت به خاطر تغییرات هورمونی و همچنین تغییرات اندام شما رخ می‌دهد و ممکن است موجب شود که از غذا یا خواب خود لذت کافی نبرید.
در این حالت، خوردن مقادیر کم‌غذا و پرهیز از مصرف غذاهای سرخ‌شده، چرب، تند و ادویه‌دار که مشکل را شدیدتر می‌کنند، می‌تواند کمک‌کننده باشد.
حمله های سرگیجه در هفته 12 بارداری
همینطور که به پایان سه ماهه اول نزدیک می‌شوید، رحم که تقریبا به اندازه یک گریپ‌فروت است شروع به حرکت از پایین لگن، به سمت جلو و وسط شکم می‌کند. اگر خوش شانس باشید این به معنای خاتمه عارضه‌های زودتر از موقع آزاردهنده بارداری است که یعنی همان حس همیشگی ادرار. همچنین حالا که نزدیک سه ماهه دوم هستید قرار است تا حدودی بعضی از عارضه‌ها مثل تهوع، حساس بودن بیش از حد پستان‌ها و نوکشان، بیزاری از غذا و کوفتگی تقلیل پیدا کنند ولی ممکن است یک چیز جدید به این ترکیب اضافه شده باشد مثل سرگیجه که طبق معمول پروژسترون را باید مسئول آن دانست که باعث می‌شود رگهای خونی آرام شوند و در حدود هفته دوازدهم بارداری گشاد شوند و میزان جاری شدن خون به بچه را افزایش دهند ولی بازگشت خون به شما و جریان خون را در مغزتان کندتر کنند. این عوامل باعث حواس پرتی و سرگیجه می‌شود، به ویژه وقتی خیلی سریع بلند می‌شوید به این خاطر است که آهسته بودن و مداومت کردن در مقابل سرگیجه بهترین راهکار است. یک دلیل دیگر سرگیجه در طول بارداری میزان قند خون پایین است. پس سعی نکنید بدوید یا راه بروید.
در هفته دوازدهم بارداری چی بخوریم؟
بسیاری از خانم‌ها فکر می‌کنند اصلا نباید از میان وعده‌ها استفاده کنند، اما متخصصان رژیم غذایی به خانم‌های باردار، مصرف میان وعده‌ها را توصیه می‌کنند.
صرف 6 وعده غذایی به‌جای 3 وعده در روز می‌تواند مانع‌ترشی معده شود و سطح قند خون را متعادل نگه دارد.
خوردن میان وعده‌ها در روز، به معنای این نیست که مدام به سراغ شکلات و آب‌نبات بروید!
میان وعده‌های غذایی باید بین صبحانه، ناهار و شام و قبل از خواب باشد که فرصت بهتری برای دریافت ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین، فیبر و دیگر مواد مغذی است.
- ماست، سبزیجات و میوه تازه بخورید.
- آب‌میوه کاملا طبیعی و خنک بنوشید.
- پنیر کم‌چرب و بیسکویت‌های سبوس‌دار بخورید.
- فلفل‌های قرمز یا سبز بخورید.
- نان‌های حلقه‌ای با میوه‌های طبیعی را فراموش نکنید.
- تکه‌های میوه با کره بادام‌زمینی بخورید.
علائم مهم هفته دوازدهم بارداری
ممکن است در هفته 12 بارداری سردردها تشدید شود که ناشی از تغییرات هورمونی، افت قند خون، کم آبی، کمبود خواب یا استرس باشد. برای مقابله با آن بهتر است از عوامل ایجاد کننده سردرد دوری کنید. البته اگر سردرد شما علائمی داشت که پیش از این تجربه نکرده بودید حتما با پزشک مشورت کنید.
رحم در حال حاضر به خوبی در لگن قرار گرفته است اما همینطور که بارداری پیش می‌رود فشار روی مثانه شروع می‌شود.
مایع اضافی بدن شما در حین بارداری ممکن است قرنیه، لایه خارجی چشم را ضخیم کند و فشار مایعات در چشم تغییر کند. این تغییرات ممکن است باعث تاری دید شود. اما نگران نباشید چون در عرض دو ماه از تولد نوزاد این مشکل برطرف خواهد شد اما اگر علائم اذیت کننده بود با پزشک در این مورد مشورت کنید چون ممکن است مربوط به فشار خون بالا یا دیابت بارداری نیز باشد.
پوست اطراف نوک سینه تیره‌تر می‌شود و ممکن است رنگدانه‌هایی روی صورت‌تان مشاهده کنید. حتی ممکن است یک خط عمودی تیره از ناف تا قسمت بالای ناحیه شکم ایجاد شود. این تغییرات کاملا هورمونی است و بعد از به دنیا آمدن نوزاد از بین می‌رود.
درمان گرفتگی بینی در بارداری
بارداری در تمام قسمت‌های بدن شما حتی روی بینی‌تان تاثیر می‌گذارد. هورمون‌های بارداری می‌تواند باعث گرفتگی بینی شود. اگر دچار گرفتگی شدید بینی در هنگام خواب می‌شوید، یک بخور روشن کنید. اسپری‌های نمکی هم در این شرایط می‌توانند مفید باشند ولی از داروهای آبریزش بینی یا سایر داروها استفاده نکنید و اگر در بینی خود احساس خشکی می‌کنید، آن را با وازلین نرم کنید.
با مشکلات خواب کنار بیایید
برخی خانم‌ها در دوران حاملگی مانند کودکان می‌خوابند و برخی در جای خود غلت می‌زنند و نمی‌توانند بخوابند. عده‌ای دیگر هم در اوایل حاملگی شب‌ها راحت می‌خوابند اما بعد از آن و در ماه‌های آخر به سختی به خواب می‌روند. برخی راه‌های بهبود وضعیت خواب را با هم مرور می‌کنیم:
پس از غروب مصرف مایعات را متوقف کنید. فشارهای مکرر مثانه یکی از دلایل اصلی ایجاد اختلال در خواب است. برخی خانم‌های باردار مجبورند هر شب یک، دو یا حتی سه بار برای دفع ادرار بیدار شوند. برای اینکه کمتر مجبور شوید به توالت بروید، مایعات را در ابتدای روز بنوشید و پس از شام صرف آنها را محدود کنید.
از مصرف غذاهای چرب و ادویه‌دار در انتهای روز خودداری و در ابتدای شب غذای سبک میل کنید. گذاشتن بالش اضافی و بلند کردن زیر سر نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
صبح زود بیرون بروید. ورزش به بهتر خوابیدن شما کمک می‌کند. اما کار کردن تا دیروقت و نزدیک ساعت خواب ممکن است شما را بیدار نگه دارد.
سعی کنید به یک پهلوی خود بخوابید. بهتر است پس از هفته 24 دیگر به پشت نخوابید زیرا در این صورت خون در رگهای اصلی به خوبی جریان نمی‌یابد و باعث کاهش خونرسانی به جنین می‌شود.
با ادامه حاملگی و رشد و افزایش وزن جنین فشار زیادی از طرف او روی برخی قسمت‌های بدن وارد می‌شود. می‌توانید بالش‌های مخصوصی که برای این مقطع زمانی وجود دارد تهیه کنید. همچنین می‌توانید بقیه بدنتان را به چند بالش دیگر تکیه دهید تا راحتتر باشید.
آرامش خود را حفظ کنید. اگر استرس باعث بیدار ماندن شما شد، دوش آب گرم بگیرید، نفس عمیق بکشید یا از همسرتان بخواهید شما را آرام ماساژ دهد.
حواستان به تیروئید باشد
تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در پایین گردن قرار دارد. هورمونی که این غده ترشح می‌کند، سوخت و ساز بدن شما را مدیریت می‌کند. کارکرد نادرست تیروئید هم در خانم‌های باردار و هم زنان غیرباردار رایج است. ترشح هورمون بیش از حد یا کمتر از حد معمول، می‌تواند مشکل ساز شود. تولید مقدار کم آن سوخت و ساز را کاهش می‌دهد و باعث خستگی، تنبلی و خواب آلودگی می‌شود. حتی ممکن است مو و پوست را خشک کند، احساس سرما و افسردگی در شما ایجاد کند یا دچار یبوست و گرفتگی عضلات شوید. ترشح مقدار زیاد آن نیز سرعت سوخت و ساز را افزایش می‌دهد و ممکن است دچار آریتمی، بیخوابی، کم نفسی، نوسان دمای بدن و افزایش حرکات روده شود.
از آنجا که بسیاری از علائم تیروئید در بارداری قابل تغییر به یکدیگر هستند تشخیص آن کمی دشوار است. با این حال تشخیص بیماری تیروئید در دوران بارداری اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا عملکرد مهار نشده تیروئید می‌تواند به جنین آسیب برساند. چه بسا عدم درمان آن گاهی با زایمان زودرس، تشنج و کما در زمان حاملگی، کمبود وزن نوزاد هنگام تولد و پایین بودن ضریب هوشی نوزاد همراه باشد. اما خبر خوب اینکه بیماری تیروئید به راحتی قابل درمان است. تنبلی غده تیروئید با قرص‌های هورمون تیروئید درمان می‌شود اگر در طول حاملگی دچار بیماری تیروئید شدید پزشک در هفته‌های ششم تا هشتم بارداری با انجام آزمایش خون سطح هورمون تیروئید شما را اندازه‌گیری خواهد کرد. البته مقدار هورمون تیروئید در طول بارداری تغییر می‌کند که با دارو می‌توان آن را متعادل کرد.
لیست کارهای مهم در هفته دوازدهم بارداری
- حتما یک بالش برای خواب تهیه کنید.
- قبل از ورزش حتما حرکات کششی و گرم کردن را انجام دهید چون مفاصل شما در حال حاضر کمی شل است.
- تا زمان زایمان از ورزش‌هایی که لازم است شما به پشت بخوابید خودداری کنید.
سونوگرافی هفته دوازدهم بارداری
جنین در هفته 12 بارداری در حال رشد اجزای مهم بدنش است. جنین در حال حاضر واکنش دارد و اگر در هفته 12 سونوگرافی شکمی انجام دهید به احتمال زیاد حرکات او را خواهید دید. بسته به صلاحدید پزشکتان ممکن است در این هفته لازم باشد سونوگرافی انجام دهید. شاید در سونوگرافی هفته دوازدهم دلتان بخواهد بدانید جنین‌تان پسر است یا دختر اما هنوز زود است و آناتومی جنین به گونه‌ای است که نمی‌توان با قطعیت جنسیت را مشخص کرد. هرچند اگر تست DNA برای تشخیص ناهنجاری‌های کروموزمی جنین انجام دهید، جنسیت مشخص می‌شود.
رابطه جنسی حین بارداری
در این زمان ممکن است همسرتان به صورت غیرمعمولی حساس باشد. در 12 هفتگی بارداری ممکن است همسرتان را تندخو و زودرنج ببینید. در حال حاضر نزدیک شدن به او برای برقراری رابطه جنسی مانند بازی کردن با دینامیت است. بنابراین با احتیاط و حساسیت به او نزدیک شوید. انتظار زیادی از او نداشته باشید آیا او قبلا علاقه داشت که موهایش را نوازش کنید؟ ممکن است که در حال حاضر از این کار متنفر باشد. بنابراین قبل از اینکه شروع به رابطه جنسی کنید با او حرف بزنید.
توصیه‌های مذهبی هفته دوازدهم بارداری
مادر، در دوران بارداری دچار نوسانات روحی و خلقی می‌شود. به‌طوری که حساس و تحریک‌پذیر شده و دچار خلق‌وخوی دوگانه‌ای می‌شود که حتی همسرش را نیز متعجب خواهد کرد. بی‌شک آرامش روحی و معنوی شما در طی دوران بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا جنین تحت تاثیر محیط اطرافش است و بی‌شک، مادر نزدیک‌ترین محیط به اوست. برای کسب آرامش دعای توسل را 40 بار بخوانید.
با همکاری:
دکتر نازنین صفایی، متخصص زنان و زایمان
زهرا علوی، مشاور مامایی و زنان
