آزمایش سل فری
آزمایش سل فری از پیشرفت های پزشکی است.این روزها علوم تجربی پیشرفت های چشمگیری داشته تا جایی که برخی بیماری های دیگر مشکل چشمگیری محسوب نمیشوند. حتی خیلی از بیماری ها که در گذشته به خاطر تشخیص اشتباه یا دیر هنگام جان افراد را میگرفتند امروز حتی ریشه کن شده و دیگر وجود خارجی ندارند. پزشکان برای ارائه بهترین روش درمان در واقع نیاز به تشخیص صحیح بیماری دارند. اصول و روش های تشخیص بیماری از گذشته تاکنون دستخوش تغییرات فراوانی شده است.
در ابتدا معیار تشخیص فقط بر اساس علائم و رفتارهای بدن در طول بیماری بود. مثلاً وقتی فردی تب می کرد، دچار گلو درد و بدن درد می شد، پزشک تشخیص زکام ( سرما خوردگی) می داد و بر اساس تشدید علائم طول بیماری و نوع درمان را مشخص می کرد. علائم و مشکلات پوستی (مثل دانه های قرمز روی پوست در بیماری سرخک) هر یک نشان بیماری خاصی بودند. این نوع تشخیص بسیار ناقص به نظر می‌رسد چرا که اولا بسیاری از بیماری ها نشانه های مشترک دارند، دوم اینکه وقتی نشانه های یک بیماری در فرد ظاهر می شود در واقع مدت زیادی از ابتلا فرد به آن بیماری میگذرد و برای شروع درمان دیر است. این موضوع پروسه درمان را طولانی می کرد و حتی برخی بیماری ها که درمان های ساده ای داشتند چون دیر تشخیص داده می شد می‌توانستند منجر به مرگ شوند .
تا مدت ها پزشکان سعی میکردند این مشکلات را با تقویت داروها و کشف داروهای جدید حل کنند این دوره ، دوره ای طولانی در علم پزشکی بود اما کم کم روش های تشخیص تغییر کرد. کم کم پزشکان علت های بروز بیماری ها را کشف کردند و با حذف بسیاری از این علت ها لیست بزرگی از بیماری های کشنده یا به کلی حذف شدند و یا به سادگی درمان پذیر بودند . واکسن ها به پروسه درمان اضافه شد و بیماری های ویروسی دیگر ترسناک نبودند. از آن دوره زمان طولانی ای میگذرد و علم همچنان در حال پیشرفت است اما هنوز بیماری هایی وجود دارد که درمانی برای آن پیدا نشده است.
مشکلات ژنتیکی از این گروه هستند. اشکالات ژنتیکی در واقع بیماری نیستند . ناهنجاری هایی هستند که از طریق ژن منتقل میشوند ، مشکلاتی که هر چند دلایلشان برای محققان علم ژنتیک مشخص است اما تقریبا راه درمانی برایش وجود ندارد. پزشکان راه حل را فقط در تشخیص قبل از تولد و پیشگیری از متولد شدن یک انسان با مشکلات حاد ژنتیکی دانسته اند.
سری آزمایش هایی وجود دارد که احتمال وجود بیماری های مختلف ژنتیکی را مشخص می کنند. این آزمایش ها دو دسته اند، دسته اول آزمایش های مربوط به قبل از اقدام به بارداری است که معمولا برای افرادی توصیه میشود که در نزدیکانشان فردی با مشکل ژنتیکی وجود دارد یا ازدواج فامیلی داشته اند ، دسته دوم آزمایش هایی است که در طول بارداری انجام میشود. امروزه تقریبا همه آزمایش های دسته دوم را انجام میدهند.
آزمایش سل فری یکی از انواع آزمایش های دسته ی دوم است.
فواید آزمایش سل فری
آزمایش سل فری متشکل از دو کلمه سل(Cell) و فری(free- fetal) به معنی سلول آزاد است. در این آزمایش که در هفته دهم بارداری انجام میشود احتمال وجود بسیاری از ناهنجاری های کروموزومی با دقت بالایی بررسی می شود . انجام این آزمایش روشی بسیار ساده و غیر تهاجمی دارد چرا که بررسی ها فقط روی نمونه خون مادر انجام میشود و نیازی به هیچ نمونه برداری از سلول های بافت جفت یا جنین نیست . به همین علت جواب این آزمایش به والدینی که فرزندانشان محتمل بر داشتن ناهنجاری های ژنتیکی هستند این فرصت را میدهد تا در رابطه با انجام آزمایش های تهاجمی مثل آمینیو سنتز تصمیم درست تری بگیرند .
در واقع گرچه در آزمایشگاه پروسه دقیق و سنگینی طی میشود ، این دقت و سختی بالا در نمونه برداری وجود ندارد و مادر به سادگی و بدون استرس میتواند این آزمایش را درخواست کرده یا به توصیه پزشک آن را انجام دهد.
البته گاهی هم پیش می آید که در نمونه خون مادر، سلول های DNA جنین به اندازه کافی وجود نداشته باشد که در این صورت آزمایش جواب دقیقی نخواهد داشت هر چند این احتمال بسیار پایین است.
محدودیت های اصلی آزمایش سل فری
آزمایش سل فری محدودیت هایی نیز دارد ، نظیر آنچه که در بالا بیان شد که باعث میشود آزمایش چندان فایده ای نداشته باشد.
محدودیت مهم دیگری نیز وجود دارد، احتمال پاسخ مثبت کاذب، در این آزمایش سلول های آزاد DNA در اصل مربوط به سلول های اصلی جنین نیستند بلکه سلول هایی هستند که در اثر پوسته ریزی جفت وارد خون مادر میشوند.
استدلال بسیار ساده و واضح است. ممکن است در دی ان ای جفت مشکلی دیده شود در صورتی که سلول های جنینی سالم اند، از این رو این آزمایش گرچه یک روش تشخیصی دقیق محسوب میشود اما نمی‌تواند ملاک تصمیم گیری باشد . همینطور احتمال جواب منفی کاذب نیز وجود دارد ممکن است برخی اختلالات در جنین وجود داشته باشد اما دی ان ای جفت کاملا سالم تشخیص داده شود.
بهترین زمان برای انجام آزمایش سل فری
آزمایش سل فری نیز مانند بسیاری از دیگر آزمایش های دوره بارداری زمان انجام مخصوص خود را دارد به طوری که اگر زودتر یا دیرتر از زمان مشخص شده انجام شود یا نتیجه ای ندارد و یا اینکه نتیجه آن دقیق و قابل استناد نیست .
سلول های دی ان ای جفت از هفته هفتم داخل خون مادر وارد می شوند. انجام این آزمایش تا قبل از هفته ی هفتم هیچ فایده ای نخواهد داشت . بین هفته های هفتم تا دهم نیز کیفیت و کمیت این سلول ها در نمونه خون مادر بسیار کم است . پس نمونه گرفته شده در این هفته ها نیز بی فایده خواهد بود.
آزمایش سل فری در واقع از پایان هفته نهم قابل انجام خواهد بود. برخی معتقداند اگر تشخیص داده شده که این آزمایش برای شما لازم است، پس حتما اولین زمان قابل انجام یعنی همان آغاز هفته دهم بهترین زمان است چرا که اگر جواب آزمایش راجع به هر ناهنجاری ای مثبت باشد تصمیم گیری راجع به انجام آزمایشات تهاجمی یا پایان بارداری را راحت تر میکند .
این واقعیت که در دوازده هفته اول بارداری تشخیص هر چه سریع تر باشد ارزش بیشتری دارد غیر قابل کتمان است . اگر هم جواب منفی باشد میتوانید بدون هیچ استرسی از دوران بارداری و تعامل با فرزند دلبند تان لذت ببرید.
