CBC

آزمایش CBC :
◀︎این آزمایش در بخش هماتولوژی آزمایشگاه فجر انجام میپذیرد.

نام آزمایش

CBC

آزمایش CBC (شمارش کامل سلول هلی خونی) یکی از ابتدایی ترین و در عین حال اصلی ترین آزمایش هایی است که می تواند زمینه تشخیص بسیاری از بیماری ها (کم خونی، عفونت و سرطان خون و…) و از آن مهمتر، بیانگر شرایط کلی و حیاتی بدن باشد. این آزمایش شامل مواردی از قبیل WBC, RBC, HBG, HCT و غیره می باشد که در زیر این آزمایش تفسیر شد.

طریقه گرفتن نمونه خون در آزمایش CBC

برای آزمایش CBC به ۲cc نمونه نیاز است. لوله آزمایش CBC حاوی سیترات EDTA جهت جلوگیری از لخته شدن نمونه CBC میباشد.

آزمایش CBC شامل موارد زیر میباشد:

سلول های قرمز خون (RBC): غذا و اکسیژن را در سراسر بدن حمل کرده و به بافت‌ها می‌رسانند و مواد زاید را از بافت‌ها می گیرد. سلول‌های قرمز خون حاوی هموگلوبولین (HBG) هستند. عواملی که منجر به کاهش RBC می شود: خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش مثل خونریزی معده یا روده، خون‌ریزی‌‌ از محل زخم، سوءتغذیه، کمبود آهن یا کمبود ویتامینB12، شکستن سلول‌های خونی یا همولیز آنها در اثر بعضی بیماری‌های خاص مثل فاویسم، بعضی مشکلات ژنتیکی مثل گلبول‌های قرمز داسی شکل ، مشکلات مغز استخوان، بیماری های کلیوی، بیماری‌های مزمن، تومورهای سرطانی و بیماری‌های روماتویید (التهاب مفاصل(.

چه چیزهایی باعث افزایش RBC می‌شود؟

مقدار بالای گلبول قرمز می‌تواند نشان‌دهنده ظرفیت‌ بالای حمل اکسیژن باشد. در بعضی از ورزشکاران و همچنین هنگام زندگی در ارتفاعات به خاطر کمبود اکسیژن هوا،RBC افزایش می یابد.

بیماری‌های ریوی یا کلا هر نوع بیماری‌ که هیپوکسی مزمن (کمبود اکسیژن طولانی مدت در بدن) ایجاد می‌کند، مثل بیماری‌ قلبی مادرزادی، باعث تولید بیشتر RBC می‌شوند.

نکته

o به طور طبیعی، گلبول قرمز بعد از تولید در مغز استخوان، ۱۲۰ روز در خون زندگی می‌کند و در آخر عمر خود خرد می‌شود و به عناصر سازنده‌اش تبدیل می‌شود.

o مقدار RBC در طی بارداری به طور طبیعی کمی کمتر نشان داده می‌شود، چون حجم قسمت مایع خون افزایش پیدا می کند.

o عدد RBC در واقع مقدار دقیق گلبول‌های قرمز در ۱ میلی‌لیتر خون است.

o بسته به آزمایشگاه و نوع کیت مورد استفاده، ممکن است مقیاس شمارش این سلول فرق کند.

o خوردن داروهایی مثل کلرامفنیکل هم باعث کاهش RBC می‌شود.

سلول های سفید خون (WBC): در برابر میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا از بدن دفاع می‌کنند. در پیشگیری و درمان بیماری‌ها نقش دارند. خود سلول‌های سفید خون، چندین نوع مختلف دارند. محدوده خطر:WBC کمتر از ۲۵۰۰ و بیشتر از ۳۰۰۰۰ نشان‌دهنده بیماری‌هایی هستند که می‌توانند گاهی خطرناک باشند.

چه چیزهایی باعث کاهش WBC می‌شود؟

لکوپنی یا کاهش گلبول‌سفید به مقادیر کمتر از ۴ هزار گفته می‌شود که معمولا در اثر نارسایی مغز استخوان، مسمومیت دارویی ، عفونت بسیار زیاد، سوءتغذیه، بیماری‌های خودایمنی و ایدز به وجود می‌آید. در بسیاری از انواع نارسایی‌های مغز استخوان، مثلا بعد از شیمی‌درمانی،‌ رادیوتراپی و … هم این مقدار کاهش می‌‌یابد

چه چیزهایی باعث افزایش WBC می‌شود؟

افزایش گلبول‌سفید، لکوسیتوز نام دارد و به مقادیر بالاتر از ۱۰ هزار گفته می‌شود که به طور معمول نشان‌دهنده عفونت، التهاب، تخریب بافت بدن، لوسمی یا سرطان خون است. ضربه و جراحت، استرس و تب هم مقدار WBC را افزایش می‌دهد.

نکته

o عمل اصلی گلبو‌ل‌سفید مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجی و مزاحم از بدن است و در مواقع آلرژ‌ی‌ها هم این سلول‌ها مسئول بروز واکنش هستند.

o تغییر هر کدام از انواع WBC معنی خاص خود را دارد و ممکن است نشان‌دهنده عفونت با میکروب (مثل باکتری یا ویروس) و یا حتی استرس باشد.

o فعالیت شدید بدنی و ورزش سنگین هم برای مدتی باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون می‌شود. بارداری و زایمان هم این مقدار را افزایش می‌دهند.

هموگلوبولین (HBG): هموگلوبولین همان ماده‌‌ای است که به گلبول‌های قرمز، رنگ می‌دهد.هموگلوبولین اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌های بدن حمل می‌کند و دی‌اکسیدکربن را از بافت‌های بدن می گیرد و به ریه‌ها می‌آورد.

هماتوکریت (HCT): هماتوکریت بیان کننده‌ی درصد سلول‌های قرمز خون نسبت به کل حجم خون است.

پلاکت‌ها (Plt): در انعقاد و لخته شدن خون نقش دارند.

مورد	میزان طبیعی	واحد
WBC	۳٫۳-۸٫۷	Thousands per cubic milliliter (K/uL)
RBC	۳٫۹۳-۵٫۶۹	millions per cubic millimeter (mil/uL)
HBG	۱۲٫۶-۱۶٫۱	grams per deciliter (g/dL)
HCT	۴۷٫۷%-۳۸%	%
Platelets	۱۴۷-۳۴۷	Thousands per cubic milliliter (K/uL)

علاوه بر موارد فوق موارددیگری در CBC مورد بررسی قرار میگیرند که شامل: MCV , MCH , MCHC می باشد.

MCV : بیان کننده‌ی اندازه‌ی متوسط (میانگین) سلول‌های قرمز است. وقتی MCV بیش از حد طبیعی باشد، یعنی سلول‌های قرمز خون از حد طبیعی بزرگتر هستند (مثلاً در کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامینB12 یا اسیدفولیک) و وقتی MCV کمتر از حد طبیعی است یعنی به سلول‌های قرمز خون کوچک‌تر از حد طبیعی هستند (مثلاً در کم‌خونی ناشی از فقر آهن). در تالاسمی نیز MCV کاهش می‌یابد.

MCH : نشان‌دهنده‌ی میزان هموگلوبین‌های حمل کننده‌ی اکسیژن در خون است.

MCHC : نشان‌دهنده‌ی غلظت هموگلوبولین در درون سلول‌های قرمز خون است. وقتی میزان MCHC پایین است،‌ یعنی غلظت هموگلوبولین در گلبوبول قرمز کاهش یافته است، برای مثال این مورد در کم خونی فقر آهن دیده می‌شود.

تست ها درآزمایش CBC:

تست	موارد افزایش یافته	موارد کاهش یافته
Hgb/HCT	پلی سیتمی، غلیظ شدن خون	آنمی فقر آهن، کم خونی بیماری های مزمن ،همولیز
MCV	داروها (MTX ، SSZ ، dapson )، کم خونی مگالوبلاستیک بیماری کبدی، اعتیاد به الکل، میکزدم، بیماری اگلوتینین سرد	کم خونی میکروسیتیک ) microcytic anemia )، کم خونی فقر آهن، تالاسمی، کم خونی سیدرو بلاستی، مسمومیت، سرب
RDW	IDA ، آنمی سیدروبلاستیک ،کمبود B12 /فولات، اعتیاد به الکل ، بیماری کبد	تالاسمی و یا ACD ( نرمال یا RDW کم ).
تعدادرتیکولوسیت Reticulocyte count	از دست دادن حاد خون، همولیز، آنمی سلول داسی شکل	SLE، آپلازی مغز استخوان، کاهش تمام سلول های خونی، کم خونی مگالو بلاستیک، اعتیاد به الکل، بیماری کبدی، نارسایی مزمن کلیه، میکزدم
,WBC نوتروفیل	کورتیکواستروئید، اپی نفرین، لیتیوم ،عفونت حاد، صرع، استرس، ناهنجاری های میلوپرولیفراتیو، لوسمی، واسکولیت (پان ) سندرم رایتر، نقرس حاد، آرتریت چرکی، تب روماتیسمی، بیماری استیل بزرگسالان، سندرم Sweet، بیماری کاوازاکی، تب مدیترانه ای فامیلی	MTX، آزوتیوپرین،کلرامبوسیل سیکلو فسفاماید، نمک های طلا،NSAID (نادر)، SLE، لوپوس ناشی از دارو، MCTD یا سندرم هم پوشانی،RA، سندرم شوگرن، سندرم فلتی، نوتروپنی دوره ای، سپسیس باکتریایی، عفونت ویروسی، هایپر اسپلنیسیم، کم خونی آپلاستیک، تشعشع ، CLL، دیالیز خونی، سوء تغذیه ( فولات ، مس و…….)
لنفوسیت ها	افزایش سلولهای تک هسته ای ، ویروسی (EBV ،CMV ، اوریون ) سیاه سرفه ، بیماری کرون، کولیت اولسرو، واکنش افزایش حساسیتی نسبت به داروها، واسکولیت بیماری سرم	شیمی درمانی، آزوتیوپرین، سیکلوفسفامید ،کورتیکواستروئید، تشعشع ، SLE ، MCTD، نارسایی کلیه، میاستنی گراویس
منوسیت ها	RA ، SLE، سار کوئیدوز، بیماری التهابی روده، بیماریهای میلوپرولیفراتیو، بعد از برداشتن طحال ، SBE، تب کوههای راکی، سل، تب مالت	کورتیکواستروئید ، استرس حاد ، عفونت حاد ، کم خونی آپلاستیک،درمان های سرکوب کننده مغز استخوان
ائوزینوفیل	SLE، پلی آرتریت ندوزا، آنژیت چرچ اشتراس، RA، سندرم شوگرن، فاشئیت ائوزینوفیلیک، گرانولوماتوز وگنر، سندرم درد عضلانی ائوزینوفیلی، پمفیگوس، اختلالات آلرژیک، آسم، بیماری هوچکین، پلی سایتمی ورا، سندرم افزایش ائوزینوفیل، عفونتهای انگلی، بیماری التهابی روده ای	کورتیکواستروئید استرس حاد، عفونت باکتریایی
بازوفیل	CML، پلی سیتمی، میلودیس پلازی، بیماری هوچکین	افزایش فعالیت تیروئید، حاملگی، عفونت حاد، شیمی درمانی، تشعشع
پلاکت	التهاب ( مانند RA )، عفونت، بدخیمی، سارکوئیدوز، ترومبوسیتوز اولیه، پلی سایتی ورا، CML، پس از برداشت طحال، کم خونی فقر آهن، ضدبار داری های خوراکی	داروها ( نمک های طبی، پنی سیلامین، کلروکین، سولفاسالازین، پنی سیلین، هپارین، کینیدین، استروژن، سیکلوفسفاماید ، کلرامبوسیل، عفونت (EBVو هرپس) ،SLE ، هایپراسپلنیزیم، کم خونی آپلاستیک،ITP ،TTP ، DIC، تشعشع، مسمومیت خونی ناشی از حاملگی
MPV	ITP ، بهبودی کاهش پلاکت ها ، اختلالات میلوپرولیفراتیو، افزایش فعالیت تیروئید، خونریزی وسیع، برداشتن طحال، پراکلامپسی، سیگاری ها، واسکول