cortisol

آزمایش cortisol :
◀︎این آزمایش در بخش هورمون آزمایشگاه فجر انجام میپذیرد.

آمادگی بیمار

آمادگی خاصی لازم نیست

نوع نمونه
نمونه خون ورید بازو یا نمونه ادرار؛ گاهی اوقات نمونه بزاق

علت درخواست تست

این تست برای کمک به تشخیص سندرم کوشینگ (با علائم چاقی، لاغری عضلانی و ضعف ماهیچه ای) یا بیماری آدیسون (با علائم ضعف، خستگی، افزایش پیگمانتاسیون در میان دیگران)؛ یا وقتی که پزشک مشکوک به تولید بیش از حد یا کمبود کورتیزول است، درخواست می شود.

توضیح راجع به تست

کورتیزول هورمونی است که توسط غدد آدرنال تولید می شود. تولید و ترشح کورتیزول توسط ACTH، هورمون تولید شده توسط غده هیپوفیز، تحریک می شود.کورتیزول به شکستن پروتئین، گلوکز و لیپیدها، حفظ فشار خون و تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک می کند. گرما، سرما، عفونت، تروما، استرس، ورزش، چاقی و بیماری های ناتوان کننده، می توانند غلظت کورتیزول را تحت تأثیر قرار دهند. هورمون با یک الگوی روزانه، افزایش در صبح زود، رسیدن به اوج حدود ۸ صبح، و کاهش در غروب ترشح می شود. آزمایش های خون و ادرار کورتیزول، برای کمک به تشخیص سندرم کوشینگ و بیماری آدیسون، دو اختلال جدی آدرنال به کار می روند. برخی از پزشکان، از کورتیزول بزاق برای تشخیص سندرم کوشینگ و همچنین برای ارزیابی اختلالات احتمالی مرتبط با استرس استفاده می کنند. تست های ادرار و بزاق اغلب برای ارزیابی تولید کورتیزول بیش از حد، مورد استفاده قرار می گیرند.

در چه شرایطی تست افزایش می یابد؟

بارداری، استرس جسمی و عاطفی، پرکاری تیروئید یا چاقی و بیماری می توانند سطوح کورتیزول را افزایش دهند. در بزرگسالان، سطح کورتیزول کمی بالاتر از کودکان است.

در چه شرایطی تست کاهش می یابد؟
کم کاری تیروئید ممکن است سطح کورتیزول را کاهش دهد.

تست های تکمیلی

ACTH, Aldosterone

طریقه جمع آوری نمونه

آزمایش خون کورتیزول ممکن است در حدود ساعت ۸ صبح گرفته شود، زمانی که کورتیزول باید در اوج خود باشد، و دوباره در حدود ۴ بعد از ظهر، وقتی که سطح باید کاهش یابد. گاهی اوقات یک نمونه استراحت در اواخر شب، زمانی که باید در کمترین غلظت خود در خون باشد (در حدود نیمه شب) گرفته می شود.گرفتن بیش از یک نمونه، اجازه می دهد تا پزشک الگوی روزانه ترشح کورتیزول را ارزیابی کند. یک نمونه در صبح ممکن است برای تشخیص کاهش غلظت کورتیزول کافی باشد.
گاهی اوقات ادرار برای کورتیزول آزمایش می شود، که معمولا نیاز به جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته دارد، اما گاهی اوقات ممکن است بر روی نمونه ادرار جمع آوری شده در صبح کار شود. نمونه ادرار ۲۴ ساعته ممکن است برای اندازه گیری میزان کورتیزول آزاد (نه پروتئین متصل) درخواست شود. این نمونه، مقدار تام کورتیزول غیرمتصل ترشح شده در ادرار را نشان می دهد، اما امکان ارزیابی تغییرات در ترشح کورتیزول را به پزشک نمی دهد.

تست کورتیزول بزاق می تواند انجام شود. اگر چه نمونه گیری، استرس کمتری نسبت به خونگیری دارد، نیاز به مراقبت ویژه در تهیه نمونه دارد. اغلب، نمونه بین ۱۱ شب و نیمه شب، هنگامی که کورتیزول به طور طبیعی در پایین ترین سطح خود قرار دارد، برای کمک به تشخیص سندرم کوشینگ جمع آوری می شود.

تداخلات دارویی

تعدادی از داروها، به ویژه قرص های جلوگیری از بارداری، هیدروکورتیزون (شکل مصنوعی کورتیزول) و اسپیرونولاکتون می توانند سطوح کورتیزول را افزایش دهند. برخی از هورمون های استروئیدی ممکن است سطوح کورتیزول را کاهش دهند.

اطلاعات تکمیلی

مقدار ناکافی کورتیزول باعث ایجاد علائم غیراختصاصی مانند کاهش وزن، ضعف عضلانی، خستگی، فشار خون پایین و درد شکمی می شود. گاهی اوقات کاهش تولید، در ترکیب با عامل استرس زا می تواند بحران آدرنال ایجاد کند که نیاز به توجه فوری پزشکی دارد.

کورتیزول بیش از حد، می تواند باعث افزایش فشار خون، قند خون بالا، چاقی، پوست شکننده، رگه های بنفش بر روی شکم، ضعف عضلانی و پوکی استخوان شود. زنان ممکن است دوره قاعدگی نامنظم و افزایش موهای صورت داشته باشند؛ کودکان ممکن است رشد تأخیری و کوتاهی قد داشته باشند

منبع

معاونت درمان