NMDA

آزمایش NMDA :
◀︎این آزمایش در بخش ایمونولوژی و سرولوژی آزمایشگاه فجر انجام میپذیرد.

انسفالیت همراه با انتی رسپتور NMDA  بیماری التهابی اتوایمیون است که با  تولید اتوانتی بادی های با اختصاصیت بالا علیه رسپتورهای گلوتامات نوع NMDA( N-methyl-D- asparate) مشخص می شود. این بیماری در سال ۲۰۰۷ شناخته شد.

این بیماری معمولا زنان جوان  مبتلا به تراتومای تخمدان را درگیر می کند، ولی در زنان مسن، زنان غیر مبتلا به تومور، مردان وکودکان نیز مشاهده می شود.

 بر حسب سن، جنس و نژاد، موارد پارانئوپلاستیک ممکن است ۹-۵۵  درصد ازکل موارد را به خود اختصاص دهند.

بیماران معمولا دارای علائم بالینی مانند از دست دادن حافظه، اختلال در جهت یابی، گیجی، توهمات دیداری  و شنیداری، دیسکنزیا، کاهش هوشیاری، خستگی مفرط ،تشنج و اختلالات اتونومیک هستند.

شناسایی اتوانتی بادی های انتی گلوتامات رسپتور(نوع NMDA ) نقش کلیدی در تشخیص  انسفالیت همراه انتی NMDA  رسپتور دارد. انالیز حضور این انتی بادی ها در تشخیص افتراقی  بیماران مبتلا به انسفالیت با منشا ناشناخته مانند اتیولوژی غیر عفونی و همچنین در زنان مبتلا به صرع   با منشا  جدید(de novo )  نقش دارد. در صورتی که  نتایج تست های سرولوژیکی مثبت به دست امد، بررسی کامل تراتوما باید انجام شود.

گیرنده های NMDA 

این گیرنده ها توسط NMDA و گلوتامات فعال می شوند. گیرنده های NMDA یون های پتاسیم و سدیم را به خوبی عبور می دهند. برخلاف اغلب گیرنده های غیر NMDA که نسبت به کلسیم نفوذ ناپذیر هستند، گیرنده های NMDA کلسیم را نیز به خوبی عبور می دهند.

این گیرنده ها نسبت به گیرنده های غیر NMDA آهسته تر بوده ولی حدود هزار برابر حساسیت بیشتری نسبت به گلوتامات دارند. لذا در بسیاری از مواقع گلوتاماتِ موجود در فضای سیناپسی برای باز نمودنِ گیرنده های NMDA کفایت می کند، و نیازی به ترشح گلوتامات از سلول های عصبیِ پیش سیناپسی نیست.

حال که این گیرنده بسیار حساس است چرا می گوییم آهسته تر است؟ در عمل بدلیل حساسیت این گیرنده کنترل دقیق تری بر روی آن وجود دارد و این کنترل ها باعث شده است گیرنده آهسته به نظر برسد. یکی از ویژگی های منحصربفرد گیرنده های NMDA، نیاز آنها به حضور دو اسید آمینۀ گلوتامات و گلایسین است.

ویژگی دیگر گیرنده های NMDA این است که چنین گیرنده هایی با یون منیزیم (Mg2+) از خارج سلول مهار می شوند.

 نقش منیزیم وابسته به اختلاف پتانسیل سلول است و در صورتی که درون سلول هایپرپلاریزه (v≈-90mv) باشد، منیزیم کانال را محکم می بندد. هایپرپلاریزه شدن سلول زمانی است که سلول مجدداً وضعیت طبیعی و در حال استراحت خود را پیدا می کند.

این امر بدلیل بار مثبت منیزیم است که جذب سوراخ می شود زیرا سمت مقابل (داخل سلول) بار منفی داشته و منیزیم را از خارج به سمت داخل می کشد. ولی چون منیزیم یون درشتی است از سوراخ عبور نمی کند ولی باعث بسته شدن سوراخ می شود. در نتیجه ورود یون کلسیم در پتانسیل استراحت مهار می شود. حتی اگر گلوتامات و گلایسین در دسترس بوده و کانال باز باشد، ولی بدلیل مسدود شدن سوراخ، کلسیم نمی تواند عبور کند.

سلول در اثر ورود یون های مثبتی که توسط کانال های دیگر وارد سلولی می شوند، مثل گیرنده های AMPA دِپلاریزه می شود (v≈۰) . این امر باعث می شود نیاز بیشتری به ترشح گلوتامات باشد.

گلوتامات ابتدا گیرنده AMPA را باز می کند و سپس با کنار رفتن منیزیم گیرنده NMDA نیز باز می شود. اکنون در حضور گلوتامات کلسیم وارد سلول شده و پتانسیل را به سمت مثبت پیش می برد. بسیاری از اعمال سلول توسط کلسیم صورت می گیرد که در ادامۀ این فصل و فصول آتی شرح داده خواهند شد. در واقع گیرندۀ NMDA یک کانال لیگاندی است که تحت تاثیر ولتاژ نیز قرار دارد. از اینرو این گیرنده را کانال ولتاژی وابسته به لیگاند نیز می نامیم.

گیرنده های NMDR از دو نوع زیر واحدِ NR1 و NR2 تشکیل شده اند که از هر کدام دو نسخه در گیرنده وجود دارد. در حقیقت، گیرندۀNMDR نیز تترامِر است. زیر واحد NR1 در تمام سلول های مغزی یافت می شود ولی انواع متفاوتی از زیر واحد NR2  در سلول های مختلف تفاوت هایی را بین گیرنده های NMDR نشان می دهند. در نتیجه تنوع گیرنده های NMDR به علت زیر واحد NR2 است.

 انتی رسپتورهای NMDA

انتی رسپتورهای NMDA، اتوانتی بادی های علیه رسپتورهای گلوتامات ( نوع NMDA) می باشند.

بیماری های مرتبط با انتی رسپتورهای NMDA

—انسفالیت رسپتور ( نوع NMDA) انتی گلوتامات ( حدود ۶۰ درصدبه عنوان سندرم پارانئوپلاستیک )

—تومورهای مرتبط  با انتی رسپتورهای NMDA: تراتوما تخمدان ، تراتوما بیضه.

تست تشخیصی IIFT مربوط به انتی رسپتورهای NMDA: فلورسانس مولکولار استراتوم هیپوکمپ ( رنگ امیزی neuropil) و گرانولوزوم استراتوم در مخچه.

در تست اختصاصی مونواسپسیفیک از سلولهای HEK ترانسفکت شده با رسپتور NMDA ( NR1) استفاده می شود.