Renal calculi
آزمایش Renal calculi :
◀︎این آزمایش در بخش ادرار آزمایشگاه فجر انجام میپذیرد.
آمادگی بیمار
نمونه توسط بیمار برای تشخیص نوع سنگ به ازایشگاه اورده می شود
زمان نمونه گیری
نمونه گرفته شده هر روزه از بیمار تحویل گرفته می شود
نوع نمونه و نحوه جمع آوری آن
نوع نمونه سنگهای کلیوی می باشدکه یا بصورت دفع ادراری یا از طریق جراحی گرفته می شود و توسط بیمار برای تشخیص نوع سنگ به ازمایشگاه اورده می شود ( سنگ کلیه دفع شده به صورت خشک تحویل گردد)
اقدامات وابسته
- آشنایی با اصول ایمنی
- آشنایی با روش انجام تست و خطاهای تکنیکی
- گذراندن یک دورهی آموزشی برای اشنایی با روش انجام
هدف
بررسی سنگ از نظر مواد تشکیل دهنده و نوع سنگ
موارد کاربرد
این روش جهت انجام تست در بخش آزمایشگاه استفاده میشود.
اصول آزمایش
رنگ سنجی
تداخلات دارویی
مصرف بعضی از داروها ممکن است منجر به تشکیل سنگهای کلسیمی شود، مهمترین این داروها عبارتند از:
-توپیرامات
-مکملهای کلسیمی
-مصرف مواد قلیائی
-ویتامین D
اطلاعات تکمیلی
- در این تست مواد شیمیایی سازنده ی سنگ های ادراری بررسی می شود. این تست بر روی سنگ ادراری انجام می شود که از ادرار دفع شده است و یا از دستگاه ادراری در زمان جراحی برداشته شده است.
- از بررسی مواد شیمیایی سازنده ی این سنگ ها نوع سنگ مشخص می شود.
- سنگ های ادراری ممکن است بزرگ باشد ( در حالب گیر نماید و به علت ممانعت از جریان ادرار به سمت مثانه به کلیه صدمه وارد نماید.) یا کوچک و در اشکال مختلف باشند. گاها ممکن است سنگ ادراری به علت کوچکی از کلیه خارج شود و به سمت حالب و مثانه حرکت کند.
- از مثانه وارد مجرای ادراری می شود و از راه ادرار دفع می شود. در این حالت ممکن است بیمار درد نداشته باشد و یا درد شدیدی را تجربه کند.
- علایمی مانند درد پهلو، خونریزی در ادرار و سوزش آن و حالت تهوع از مهمترین علایم بیماری سنگ کلیه میباشند که با سونوگرافی و انجام آزمایش، محل وجود سنگ مشخص میشود.
- ادرار در حالت معمول رقیق است و به راحتی از مثانه تخلیه میشود ولی هنگامی که تعریق زیاد شد و مایعات به اندازه کافی مصرف نشود، ادرار حالت غلیظ پیدا می‌کند و ذرات به وجود آمده موجب رسوب در کلیه‌ها و مسیر خروجی ادرار میشوند که در نتیجه عمل دفع ادرار با مشکل مواجه میشود. در حالتی دیگر گاهی اوقات فرد به دلیل مشکلاتی مانند بالا بودن سن، مشکلات پروستات، تنگی مجاری ادراری و مثانه دچار سنگ دستگاه ادراری میشود.
- موادی مانند نمک، کلسیم و فسفر اسید و اوریک در ادرار اگر به حالت فوق اشباع برسند در کلیه رسوب پیدا کرده و موجب تشکیل کریستال میشوند، کریستال‌های ایجاد شده با هم تجمیع شده و انواع سنگهای ریز و درشت تشکیل میشوند که همان سنگ کلیه است.
انواع سنگ کلیه
– سنگ های اسیداوریکی : با کم خوردن پروتئین های حیوانی شانس ابتلا به سنگ اسید اوریکی کاهش می یابد.
– سنگ های فسفات کلسیم : کم خوردن نمک ، پروتئین، کلسیم باعث کاهش شانس سنگ سازی می شود.
– سنگ های اگزالات کلسیم : خوردن کمتر نمک، پروتئین؛ اگزالات باعث کاهش سنگ فوق می شود.
املاح کلسیم ،اسید اوریک ،سیستئین و استروویت(MgNH4Po4)اجزای اصلی اکثر سنگ های کلیه را تشکیل می دهند .سنگ های اگزالات کلسیمی و فسفات کلسیمی ۸۵-۷۵%تمام سنگ ها را تشکیل می دهد .و ممکن است با هم مخلوط در یک سنگ وجود داشته باشد فسفات کلسیم در سنگ ها معمولا بصورت هیدروکسی آپاتیت (Ca5(PO4)OH )یا با شیوع کمتر بروشیت (CaHPO4H2O )است.
سنگ های کلسیمی در مرد ها شایع تر است، سن متوسط شیوع علایم در دهه سوم است. تقریبا ۶۰%افرادی که یک سنگ کلسیمی می سازند ،نهایتا سنگ دیگری در ظرف ۱۰ سال ساخته خواهد شد و فاصله بین دو سنگ متوالی بهتدریج کم می شود یا ثابت باقی می ماند .میزان متوسط تشکیل سنگ جدید در بیمارانی که سابقه سنگ قبلی داشته اند ،حدود یک سنگ در هر ۲ یا ۳ سال است .بیماری سنگ کلسیمی اغلب خانوادگی می باشد.
در ادرار بلور های کلسیم اگزالات مونوهیدرات (whewellite)معمولا به شکل بیضی های مقعر الطرفینی رشد می کند که از نظر شکل و اندازه مشابه گلبول های قرمز خون است اما ممکن است بزرگتر و دنبل مانند یاشد .در زیر نور پلاریزه ،در برابر زمینه تیره ،بلور ها در خشان به نظر می رسد و شدت این درخشندگی بستگی به جهت گیری آنها دارد ،این خاصیت را شکست مضاعف گویند .بلور های کلسیم اگزالات دی هیدرات یا ) weddillite ( بصورت دو هرم مشترک القائده بوده و خاصیت شکست مضاعف ضعیفی دارند .بلور های آپاتیت خاصیت شکست مضاعف ندارند و بی شکل به نظر می رسند زیرا بلور های واقی بقدری کوچکند که که با میکروسکپ نوری قابل مقایسه نمی باشند . بروشیت بلور های دراز و تخته مانند (باریک ،بلند و مستطیلی شکل ) ایجاد می شود.
سنگ های اسید اوریکی شفاف شببه شعله اند و اینها هم در آقایان شایع تر است نیمی از افراد دارای سنگ های اسید اوریکی مبتلا به نقرس بوده ،صرف نظر از وجود یا عدم وجود نقرص ساختن سنگ های اسید اوریکی معمولا خانوادگی است .در ادرار بلور های اسید اوریکی معمولا رنگ نارنجی مایل به قرمز دارند زیرا رنگدانه اورین را جذب می کنند .اسید اوریک بدون آب بلور های کوچکی را ایجاد می کند که در زیر میکروسکپ نوری بی شکل به نظر می رسد .این بلور ها به جز از نظر خاصیت شکست مضاعف غیر قابل افتراق از بلور های آپاتیت هستند .اسید اوریک دی هیدراته متمایل به تشکیل بلور های قطره اشکی و صفحات مربعی صاف دارند .هر دو حالت قوینا خاصیت شکست مضاعف دارند .سنگ ریزه های اسید اوریکی شکل غبار قرمز رنگ بنظر می رسند و سنگ ها هم گاهی قرمز یا نارنجی رنگ هستند .سنگ ها ی سیستئینی نا شایع اند و به رنگ زرد لیمویی بوده و برق می زنند ،حاجب بودن به اشعه به علت محتوی گوگرد آن است .بلور های سیستئین به صورت صفحات صاف شش ضلعی در ادرار ظاهر می شود.
سنگ های استروویتی شایع و بالقوه خطرناکند .این سنگ ها عمدتا در خانم ها یه بیمارانی که نیاز به کاتتریزاسیون مزمن مثانه دارند، دیده می شوند و بر اثر عفونت ادراری ناشی از باکتری های مولد اوره آز (معمولا سویه پروتئوس) به وجود می آید. این سنگ ها می توانند تا اندازه های بزرگ رشد کرده ،لگنچه و کالیس ها را پر کنند و نمای شاخ گوزنی ایجاد می کنند .سنگ های استروویتی ،حاجب به اشعه اند و تراکم داخلی آنها متغیر است .در ادرار بلور های استروویتی ،حاجب به اشعه اند و تراکم داخلی آنها متغیر است و در ادرار بلور های استروویتی به شکل منشور های مستطیلی هستند که گفته می شود به در تابوت شباهت دارند.
در بررسی سنگها سه گروه از سنگها از اهمیت بیشتری برخوردار میباشند.
سنگهای ادراری که در مثانه و لگنچه تشکیل میگردند این سنگها ممکن است ساده باشند (شامل یک ماده) مخلوط باشند (شامل دو یا چند ماده) یا دارای یک ماده خارجی به عنوان هستهی مرکزی باشند.
شایع ترین مواد تشکیل دهنده این سنگها شامل اگزامات کلسیم، اسیداوریکف ادواتها، فسفات کلسیم و منیزیم هستند. سنگهای فسفات آمونیوم منیزیم، کربنات کلسیم، سیتین و گرانتیت به ندرت یافت میشوند.
سنگهای صفراوی که در کیسهی صفرا تشکیل میگردند بر سه نوع میباشند:
الف: سنگهای کلسترولی که معمولاً روشن و صاف هستند.
ب: سنگهای پیگیمانهای صفراوی که معمولاً کوچک، تیره و خشن هستند.
ج: سنگهایی که مخلوط کلسترول، پیگمان و کلسیم میباشند.
