Na=Sodium
آزمایش Na=Sodium :
◀︎این آزمایش در بخش بیوشیمی آزمایشگاه فجر انجام میپذیرد.
نام آزمایش
تعیین مقدار سدیم
در تست سدیم خون میزان سدیم خون بررسی می شود. سدیم هم الکترولیت و هم ماده ی معدنی است. به برقراری تعادل آب و الکترولیت بدن کمک می کند. سدیم در عملکرد اعصاب و عضلات نقش دارد.
بیشتر سدیم بدن ( حدود ۸۵ درصد) در مایع خون و مایع لنفی وجود دارد. سطح سدیم در بدن تحت کنترل هورمونی به نام آلدوسترون است که از بخش قشری غده ی فوق کلیوی آزاد می شود. آلدوسترون میزان دفع کلیوی سدیم را در ادرار مشخص می کند. مقدار کم سدیم از راه پوست در زمان تعریق دفع می شود.
بیشتر غذاها به میزان طبیعی سدیم دارند. بسیاری از داروها سدیم دارند مثل ملین ها، آسپرین، دهان شویه ها و خمیر دندان.
کمبود سدیم ناشایع است و اغلب در اثر نارسایی قلبی، سوء تغذیه و یا اسهال ایجاد می شود.
سایر الکترولیت ها مثل پتاسیم، کلسیم، کلر، منیزیوم، و فسفات ممکن است در نمونه ی خون همزمان با بررسی سدیم خون ارزیابی شوند.
چرا تست سدیم خون انجام می شود؟
v بررسی تعادل آب و سدیم بدن
v یافتن علائم مربوط به سطح کم یا زیاد سدیم
v بررسی پیشرفت بیماری های کلیوی و یا آدرنال
آمادگی برای تست سدیم خون
آمادگی خاصی برای انجام این تست وجود ندارد.
این تست چگونه انجام می شود؟
- مسئول انجام تست به بازوی شما گارو می بندد و نمونه گیری را انجام می دهد.
- ناحیه ورود سوزن با الکل تمیز می شود.
- سوزن وارد ورید می شود.
- وقتی که خون کافی جمع شد، گارو برداشته می شود.
- روی محل سوزن را با باند یا پنبه فشار می دهیم تا خونریزی متوقف شود.
خطرات
- ممکن است در محل نمونه گیری کبودی کوچکی رخ دهد. برای پیشگیری از این حالت، پس از برداشت سوزن برای چند دقیقه محل را فشار دهید.
- در موارد نادر، ورید ممکن است پس از گرفتن نمونه ی خون ملتهب شود. این وضعیت فلبیت نام دارد و معمولا با کمپرس گرم برای چند بار در روز بیمار بهبود می یابد.
- اگر خونریزی ادامه دار باشد، ممکن است اختلالات خونریزی دهنده مطرح شود. داروهایی مثل آسپرین و وارفارین و سایر داروهای رقیق کننده ی خون هم ممکن است شانس خونریزی را افزایش دهند.
نتایج تست سدیم خون
در این تست میزان سدیم خون بررسی می شود.
میزان سدیم طبیعی : ۱۳۶-۱۴۵ (mEq/L) یا ۱۳۶-۱۴۵ (mmol/L)
وضعیت های زیادی بر روی سطح سدیم بدن اثر دارند. با پزشک در مورد نتایج غیر طبیعی این تست و علائم مرتبط با آن و وضعیت قبلی سلامتی مشورت کنید.
علت مقادیر بالای سدیم خون
علت مقادیر بالای سدیم ( هیپرناترمی) ممکن است موارد زیر باشد:
- رژیم غذایی پر نمک
- ننوشیدن آب و کم آبی بدن
- کم آبی ( دهیدراتاسیون) ممکن است به علل زیر رخ دهد:
- برخی داروها مثل داروهای مدر ( دیورتیک)
- اسهال یا استفراغ شدید
- سندرم کوشینگ
- بیماری کلیوی یا آسیب کلیوی
- کتواسیدوز دیابتی
- دیابت بی مزه
- افزایش آلدوسترون ( هیپرآلدوسترونیسم)
علت مقادیر کم سدیم خون
سدیم پائین (هیپوناترمی) ممکن است به علل زیر رخ دهد:
- تعریق
- سوختگی
- اسهال یا استفراغ شدید
- نوشیدن مقدار زیادی آب ( پلی دیپسی سایکوژنیک)
- تغذیه ی نامناسب
هم چنین سدیم کم ممکن است به علل زیر نیز رخ دهد:
- کم کاری آدرنال یا تیروئید
- نارسایی قلبی
- بیماری کلیوی
- سیروز
- سیستیک فیبروزیس
- ترشح بیش از حد هورمون ضد ادراری
سدیم مترادف Na+ می باشد. سدیم مهمترین یون فعال خارج سلولی از نظر اسموتیک است .سدیم کاتیون اصلی مایع خارج سلولی بوده و در نگهداری تعادل اب وفشار اسموتیک بسیار اهمیت دارد.
آمادگی بیمار
کاربرد ندارد
زمان نمونه گیری
کاربرد ندارد
نوع نمونه و نحوه جمع آوری آن
نمونه : سرم یا پلاسما ، ادرار ، مدفوع ، مایعات بدن
ظرف: لوله درب قرمز یا درب سبز ( لیتیم هپارین ) باشد . ظرف ادرار ، ظرف مدفوع ، ظرف مایعات بدن
نمونه گیری : سدیم ، پتاسیم ، کلر را می توان از نمونه شریانی یا وریدی گزارش کرد .
موارد رد نمونه
- نمونه گیری در لوله های نامناسب مثل لوله خاکستری، لوله ابی روشن یا سیاه، لوله بنفش و لوله سبز می تواند منجر به خطای پره انالیتیکال شود.
- همولیز با عث جواب کاذب می گردد.
روش های آزمایش
ISE
تداخلات دارویی
داروهایی که ممکن است سدیم سرم را افزایش دهند عبارتند از استروئید های آنابولیک ، انتی بیوتیک ها ، کلونیدین ، کورتیکواستروئیدها ، درمان های سرفه ، مسهل ها ، متیل دوپا ، کاربن سیلین ، استروژن ها و….
داروهایی که ممکن است موجب کاهش سدیم سرم شوند عبارتند از :
کاربامازپین، دیور تیک ها، مایعات درون وریدی فاقد سدیم، سولفونیل اوره ها تری آمترن، مهار کننده هایACE، کاپتوپریل هالوپریدول، هپارین، ضدافسردگی های سه حلقه ای ووازوپرسین.
اطلاعات تکمیلی
هنگامی که سدیم کمتر از ۱۲۸ mmol/l می باشد هیپواسمولالیتی و اوره پایین وجود دارد. سدیم سرم یک فاکتور پیش گویی کننده برای مورتالیتی قلبی عروقی است .
منابع
– بروشور کیت های مصرفی
-کتاب اطلاعات جامع آزمایشگاهی تشخیص طبی سال ۱۳۸۶
– کتاب مجموعه مستندات سیستم مدیریت کیفیت در آزمایشگاه پزشکی مرداد ۱۳۸۷
– www.aruplab.com
