QF-PCR تست/Quantitative Fluorescence PCR
تشخیص پیش از تولد
امروزه تشخیص پیش از تولد ناهنجاریهای کروموزومی با استفاده از کشت سلول های جنینی حاصل از آمینوسنتز یا بیوپسی از جفت امکان پذیر شده است. اگرچه با استفاده از آزمایش کاریوتایپ، امکان تشخیص تغییرات عددی و ساختمانی کروموزوم ها فراهم است، لیکن انجام این تست مستلزم صرف وقت طولانی و انجام تکنیک های متعدد است. لذا آزمایش نوین QF-PCR مخصوصا در مواردی که محدودیت زمانی برای انجام آزمایش کاریوتایپ وجود دارد، مناسب تر است.
QF-PCR چیست؟
در طی ۱۰ سال اخیر، تکنیک فلورسنت کمی (QF-PCR) برای تشخیص سریع پیش از تولد آنیوپلوئیدی های کروموزومی شایع بکار گرفته شده است. در این روش تکرارهای کوتاهSTRs با نشانگرهای DNDموجود بر روی کروموزوم های ۱۳، ۱۸، ۲۱،X و Y تکثیر شده و با نشانگرهای فلورسنتی نشانه گذاری و نهایتا مقدار آنها با الکتروفورز اندازه گیری می شود.
آزمایش چگونه و بر روی چه نمونه هایی صورت می گیرد؟
پرزهای جفتی یا مایع آمنیوتیک حاوی سلول با برچسب نام و مشخصات نمونه به همراه نمونه خون وریدی مادر، ۵ تا ۱۰ میلی لیتر در لوله آغشته به ماده ضد انعقاد (EDTA) می بایست به آزمایشگاه ارسال گردد.
در برخی موارد که نتیجه آزمایش مبهم است، نمونه خون مادری برای تشخیص بهتر مورد استفاده قرار می گیرد. کلیه نمونه های پرزها و مایع آمونیوتیک بوسیله QF-PCR مورد آزمایش قرار می گیرد و در صورتی که علائم و نشانه های مشخص بالینی ابتلا به بیماری در جنین وجود داشته باشد، کاریوتایپ نیز به همراه این آزمایش صورت می گیرد.
فواید بکارگیری تکنیک QF-PCR چیست؟
۱- فواید این روش حساسیت و ویژگی بالای آن می باشد که ناهنجاری های کروموزومی عمده را تشخیص می دهد.
۲- بخش عمده ی این تست به طور اتوماتیک انجام می شود و همین امر باعث توان عملیاتی بالا با صرف هزینه ای بسیار کم می گردد و همچنین تشخیص پیش از تولد سریع را برای کلیه بارداری ها امکان پذیر می سازد. به همین علت اضطراب حاصل از انتظار دراز مدت والدین برای تکمیل نتایج آزمایش کاریوتایپ را کاهش داده است.
۳- این روش دارای حساسیت بسیار بالایی است و در نتیجه نمونه بسیار کمی مورد نیاز است.
۴- در این تکنیک به علت استفاده از مارکرهای STR که بسیار پلی مورف یا چند شکل هستند، انجام آزمایش بر روی نمونه های جنینی که آلوده به سلول های مادری است امکان پذیر می شود و نیز امکان ارزیابی کیفیت تخم لقاح شده (زیگوسیتی) در بارداری های چند قلو وجود دارد.
۵- بکارگیری STR های مختلف با اشکال متفاوت و خاص کروزومی نیز تشخیص تریزومی های جزئی (partial trisomies) را ممکن می سازد.
۶-کارایی این تکنیک تحت تاثیر سن جنین نیست و در هر زمان از بارداری قابل انجام است.
محدودیت های تکنیکQF-PCR چیست؟
۱- در این روش درجات پایین موزائیسم و آنوپلوئیدی ها، که سلول های ناهنجار کمتر از ۱۵ تا ۲۰ درصد از رده سلولی را تشکیل می دهند، قابل تشخیص نیستند.
۲-QF-PCR روشی قابل اطمینان برای تشخیص حذف های کروموزومی نمی باشد.
۳- در موارد بسیار نادر جواب آزمایش نمی تواند گویای وظعیت کلیه نشانگرها بر روی یک یا چند کروموزوم باشد.
در این موارد نمونه ها به روش FISH یا کاریوتایپ مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
مدت زمان مورد نیاز برای آزمایش چقدر است؟
۱- آزمایشگاه معمولا جواب آزمایش را دو الی سه روز پس از انجام نمونه گیری آماده می کند.
۲- آزمایشگاه پس از حصول نتایج بلافاصله پزشک خانواده یا مشاور ژنتیک را از جواب آزمایش مطلع می سازد.
