هفته ۱۴
در هفته چهاردهم بارداری شما بیشتر با احوالات خود در صلحید. هفته چهاردهم بارداری با کلی احساسات همراه خواهد بود. بدن شما در طول این نه ماه بسیار بیشتر از دوران نوجوانی تغییر می‌کند و هورمون‌های حاملگی احساسات شما را بیشتر در معرض آشفتگی قرار میدهند. اما سه ماهه دوم حاملگی به دلیل فروکش کردن هورمون‌ها دوره آرامتری است که در آن انرژی خود را بار دیگر به دست می‌آورید. با هم دیگر اتفاقات هفته چهاردهم بارداری را مرور می‌کنیم.
وضعیت جنین در هفته چهاردهم بارداری
اندازه جنین در هفته چهاردهم بارداری، از سر تا پا در حدود ۸.۷ سانتی‌متر و تقریبا به‌اندازه یک لیمو است و حدود ۴۳ گرم وزن دارد. بدن او سریع‌تر از سر او رشد می‌کند و سر او اکنون روی یک گردن خوش‌ترکیب‌تر قرارگرفته است! در آخر این هفته، دست‌های او درازتر شده‌اند و اندازه آنها با کل بدن او متناسب است. با این‌حال پاهای او باید کمی بزرگتر شوند تا با بقیه اندام‌های او متناسب شوند. همچنین به‌تدریج پوششی از موهای کرک مانند و بسیار نرم (که لانوگو یا کرک جنینی نامیده شده و نازک، بی‌رنگ و فاقد مغز هستند) تمام بدن او را خواهد پوشاند. در هفته ۱۴ بارداری، جنین با لایه‌ای کرک مانند پوشیده می‌شود که تا حد زیادی به خاطر حفظ دماست. به محض آنکه در دوران بارداری چربی زیر پوستش جمع شود، مسئولیت حفظ دمای بچه را به عهده می‌گیرد.
کبد جنین در هفته ۱۴ حاملگی، تولید صفرا را آغاز می‌کند. این امر نشان می‌دهد کبد فعالیت مناسبی دارد؛ طحال نیز همکاری خود را در تولید گلبول‌های قرمز خون آغاز می‌کند. او ادرار نیز تولید می‌کند و آن را به داخل مایع آمنیوتیک می‌ریزد. این کار، یک فرآیند طبیعی است که تا زمان تولد او ادامه خواهد داشت. شما هنوز هم قادر نخواهید بود حرکت‌های کودک خود را احساس کنید، اما همان‌طور که در عکس جنین در ۱۴ هفتگی معلوم است، دست‌ها و پاهای او که اکنون حدود ۱.۲۵ سانتی‌متر طول دارند، فعال‌تر و انعطاف‌پذیرتر شده‌اند.
از آنجا که مغز جنین در ۱۴ هفتگی ارسال پالس‌های عصبی را آغاز کرده است، گاهی اوقات ماهیچه‌های صورت او تغییراتی را نشان میدهند که به‌صورت نگاه با چشم‌های نیمه‌باز، اخم کردن و شکلک درآوردن دیده می‌شود. اکنون کودک شما می‌تواند چنگ بیندازد و همچنین می‌تواند انگشت شست خود را بمکد!
در این زمان جنین شروع به تولید هورمون می‌کند. غده تیروئید او شکل گرفته است و اندام‌های تناسلی‌اش نیز رشد او را تسریع می‌کنند. در پسرها غدد پروستات و در دخترها تخمدان‌ها در هفته چهاردهم رشد می‌کنند. خون در مغز استخوان کودک شکل می‌گیرد و شش‌ها نیز کارشان را انجام میدهند و خودشان را برای اولین روزی که کودک به دنیا می‌آید، آماده می‌کنند.
قد: ۸.۷ سانتی متر
وزن: ۴۳ گرم
وضعیت مادر در هفته چهاردهم بارداری
در هفته چهاردهم بارداری، با کاهش و از بین رفتن تدریجی عوارض اولیه حاملگی مانند تهوع، خستگی و درد سینه، شما انرژی بیشتری به دست آورده و از تغییرات بدن خود احساس خوشایندتری خواهید داشت. سطح انرژی شما در حال بازگشت است. از این هفته به بعد کم کم در ظاهرتان تغییراتی ایجاد می‌شود و این خاطر آن است که رحم شما بالاخره دارد از حفره لگنی بیرون می‌آید و در بخش پایینی شکمتان قرار می‌گیرد. هرچند ناحیه بالایی رحم تنها کمی بالاتر از استخوان لگنی قرار دارد، اما همین میزان رشد کودک نیز کافی است تا شکم شما را اندکی جلو بیاورد. برای برخی خانم‌ها یکی از اثرات جانبی رشد رحم، همان چیزی است که پزشک به آن درد لیگامنت حلقوی می‌گوید. به طور کلی اینها دردهای رشد بارداری هستند که در یک یا دو طرف شکم، از هفته ۱۴ شروع به پیدایش می‌کنند و ممکن است در سه ماهه دوم به صورت حمله، در هر زمانی رخ دهند. بهترین راه تسکین این درد آن است که پایتان را بالا بگذارید و در یک موقعیت راحت بمانید، این باید کشش و درد را آرام کند.
جلو آمدن شکم یک مرحله مهیج در حاملگی است و می‌تواند برای شما و همسرتان، یک نشانه آشکار از وجود کودکی که در انتظارش هستید، باشد. کمی از وقت خود را برای فکر کردن، خیال‌بافی و لذت بردن از این وضعیت اختصاص دهید.
اندکی نگرانی در این زمان، طبیعی است؛ اما همچنان می‌توانید از خوشحالی فریاد بکشید، زیرا با شروع سه‌ماهه دوم، خطر سقط‌جنین به‌شدت کاهش‌یافته است. اکنون بر مراقبت از خود و کودکتان تمرکز کنید و ایمان داشته باشید که برای آنچه بعدا رخ خواهد داد، کاملا آماده‌اید.
علائم مهم هفته چهاردهم بارداری
درد لگن از جمله دردهایی است که در این هفته شاید سراغتان بیاید چون عضلات و رباط‌های شما به سمت رشد کودک سوق پیدا می‌کند. در هفته ۱۴ بارداری گرفتگی عضلانی اغلب به علت درد رگهاست اما اگر در نهایت مشکل جدی پیدا کردید با پزشک مشورت کنید.
افزایش اشتها این روزها بیشتر اتفاق می‌افتد. به یاد داشته باشید آنچه می‌خورید در رشد جنین اثر دارد. باید در نظر داشته باشید که حدود ۳۰۰ کالری اضافی در روز بخورید. اما اگر در هفته چهاردهم بارداری دوقلو باردار هستید حدود ۶۸۰ کالری اضافی در روز باید دریافت کنید.
یکی دیگر از علامت‌هایی که این روزها باید دنبال آن بگردید ضخیم شدن موها و البته شفاف‌تر شدنشان است.
در هفته چهاردهم بارداری چی بخوریم؟
شاید به طور معمول نمک زیاد بخورید، ذرت بو داده در سینما، چوب شور در پارک و چیپس سیب زمینی موقع تماشای تلویزیون. اما مصرف نمک باید به ۲۴۰۰ میلی گرم در روز محدود شود. اگر چه نیازی به محدود کردن مصرف نمک در دوران حاملگی وجود ندارد مصرف زیاد آن نیز به ویژه در سه ماهه سوم باعث ماندن بیش از حد مایعات در بدن می‌شود. نیازی به کنار گذاشتن کامل نمک از برنامه غذایی نیست اما کم کردن آن خوب است. این کار را با خواندن برچسب مواد غذایی انجام دهید.
از خوردن غذاهایی که حاوی نمک زیاد هستند مثل سوپ‌های کنسرو شده و خشک، گوشت‌های نمک‌سود (همبرگر و سوسیس)، گوشت‌های فرآوری شده (هات‌داگ، گوشت آماده مصرف)، گوجه‌فرنگی کنسرو شده، پنیر، کره بادام‌زمینی، برشتوک‌ها، غذاهای فریز شده، غذاهای آماده و میان وعده‌هایی مثل چیپس و پفک پرهیز کنید.
توزیع مکمل‌های آهن و ویتامین D و … در مراکز درمانی دولتی برای خانم‌های باردار و شیرده به صورت رایگان است.
کیلکا بخورید
ارزش تغذیه‌ای این ماهی در برخی موارد بیشتر از ماهی‌های بزرگ جثه است و ماهی کیلکا به دلیل آنکه به همراه استخوان مصرف می‌شود، غنی از کلسیم و فسفر است. کیلکا به دلیل پرچرب بودن کالری بالایی دارد و میزان ویتامین‌های محلول در چربی آن مانند A، D،E، K بیشتر از ویتامین‌های محلول در آب است. گوشت این ماهی کمی تیره و در مقایسه با ماهی‌های سفید از نظر ویتامین B غنی‌تر است.
علاج ترش کردن معده در بارداری
ترش کردن معده که به نام سوءهاضمه اسیدی یا ریفلاکس هم شناخته می‌شود، باعث ایجاد احساس سوزش در پشت جناغ سینه و گاهی طعم ترش و تلخی در دهان می‌شود. شما به این علت ترش می‌کنید که هورمون‌های دوران بارداری، روند هضم غذا را در بدن شما کند می‌کند تا به جنین کمک کند مواد مغذی و آب را در بدن شما جذب کند.
غذا درون روده به‌کندی حرکت می‌کند و تخلیه مواد از معده به تاخیر می‌افتد. پروژسترون هم هورمون دیگری است که باعث می‌شود ماهیچه‌های بین معده و مری شل شوند و همه این عوامل سبب می‌شوند که اسیدهای معده فرصت بیشتری داشته باشند تا به تلاطم درآیند و رو به بالا بیایند.
برای جلوگیری از سوزش معده روشهای زیر را به کار برید:
- به‌جای مصرف سه وعده‌غذا در روز، ۶ وعده‌غذای کوچک داشته باشید.
- ۴ ساعت قبل از خواب شام بخورید.
- غذاهای اسیدی مثل پرتقال، گوجه‌فرنگی و گریپ‌فروت را با غذاهایی که اسید کمتری دارند، ترکیب کنید.
- به مواد غذایی که مصرف می‌کنید توجه کنید و از خوردن آنچه موجب ترشی معده‌تان می‌شود، اجتناب کنید.
- بعد از صرف غذا کمی آدامس بجوید تا میزان بزاق دهانتان افزایش پیدا کند زیرا بزاق، اسید داخل مری را خنثی می‌کند.
- بعد از صرف غذا حداقل برای یک ساعت صاف بنشینید یا با چند بالش در کنارتان بخوابید.
در بارداری کم آب نشوید
در بارداری فصل تابستان مقدار مصرف آب روزانه به علت گرمی هوا و تعریق افزایش می‌یابد و بنابراین صرف مایعات زیاد ضرری ندارد اما هنگامی‌که هوا گرم نیست، ۴ تا ۵ لیوان آب در روز کافی است. در مواقعی که ورم دست‌وپا زیاد می‌شود یا وزن بدن ناگهانی افزایش پیدا می‌کند، نباید در مصرف آب و مایعات زیاده‌روی کنید. آب‌میوه، نوشیدنی‌های غیر‌الکلی و دوغ، جزو مایعات مناسب و فرح‌بخش محسوب می‌شوند.
به شلوارهای کمرکش پناه ببرید
حالا وقت آن است به شلوارهایی با کمر کشی هجوم ببرید! تا زمانی که رحم شما برای جا دادن به جنین در حال رشد و مایع اطراف آن بزرگتر می‌شود، شکم برآمده نیز وجود خواهد داشت. برای اینکه جای رحم خود را مشخص کنید به پشت دراز بکشید و تقریبا ۲ و نیم سانتی‌متر زیر ناف خود را لمس کنید. فشار دادن این نقطه از شکم به طرف پایین خطری برای شما یا جنین در برندارد. بدن شما به طرزی شگفت انگیز برای کودک جای امنی است و او به راحتی درون رحم و مایع درون کیسه جنین قرار می‌گیرد. از هفته دوازدهم حاملگی به بعد قاعده رحم شما در راستا یا حتی زیر استخوان شرمگاهی قرار می‌گیرد و پس از آن به تدریج و به طور منظم بالاتر می‌آید. این علامتی است که نشان می‌دهد کودک طبق زمانبندی در حال رشد است.
روش درست خوابیدن در بارداری
شاید یکی از مواردی که از اطرافیانتان شنیده‌اید این است که هرگز نباید روی شکم یا کمر خود بخوابید تا کودک آسیب نبیند. اما حقیقت چیز دیگری است. اگر وضعیت به خصوصی از خوابیدن برای شما یا کودک ضرر داشته باشد متوجه آن خواهید شد، زیرا به قدری آزاردهنده است که بدنتان خود به خود موقعیت خود را تغییر خواهد داد.
این که هرگز نباید روی شکم بخوابید فقط باعث آزار شما می‌شود. در نهایت بین شما و رختخواب، کودکی وجود دارد و با خوابیدن روی شکم ممکن است احساس کنید روی یک توپ فوتبال خوابیده‌اید. این موقعیت بیشتر برای شما دشوار است تا کودک. به هر حال رحم شما طوری طراحی شده است که جنین را از هرگونه آسیبی محافظت می‌کند.
این که گفته می‌شود به پشت نخوابید به این علت است که رگ‌های خونی مهمی در سمت راست ستون فقرات شما وجود دارد. به پشت خوابیدن باعث می‌شود وزن رحم روی آنها بیفتد و باعث افزایش جریان خون شود. با فشرده شدن یکی از این رگ‌ها که سیاهرگ بزرگ نامیده می‌شود خون کمتری به قلب برمی‌گردد و در نتیجه فشار خون شما به قدری پایین می‌آید که به تعرق، سرگیجه و حتی حالت تهوع می‌انجامد. اما جای نگرانی نیست. بدن شما به طور طبیعی در چنین موقعیتی از شما و جنینتان محافظت می‌کند. زمانی که رحم شما به قدری بزرگ شده که به سیاهرگ فشار می‌آورد، خوابیدن به پشت برایتان آزار دهنده می‌شود و بدنتان خود به خود موقعیتش را تغییر می‌دهد حتی اگر شما در خواب باشید. بنایراین هر طور دوست دارید بخوابید. اگر احساس راحتی می‌کنید به ویژه در ماه‌های آخر حاملگی می‌توانید اطراف خود بالش بگذارید تا راحت‌تر بخوابید.
احوال روحتان را خوب کنید
اغلب خانم‌ها در طول دوره حاملگی دچار نوسانات روحی می‌شوند. ممکن است لحظه‌ای با شنیدن یک لطیفه از ته دل بخندد و لحظه‌ای بعد به راننده‌ای که در بزرگراه جلوی‌شان پیچیده است ناسزا بگویند. اما این نوسانات روحی گاهی به قدری شدید است که ممکن است باعث افسردگی، اضطراب یا عصبانیت شود که باید زیر نظر درمانگر درمان شود. اگر روزها گریه کنید یا از فرط خستگی نتوانید از رختخواب بلند شوید چه می‌کنید؟ اگر هیچ کاری از شما ساخته نباشد چه برای ورزش و چه صحبت کردن آیا حال خوشی خواهید داشت؟ اگر شخصیت شما روز به روز تغییر کند و به جایی برسد که دیگران به دلیل رفتارتان با شما رفت و آمد نکنند و این مشکل مدتی طول بکشد نه چند ساعت بلکه هفته‌ها و ماه‌ها در این صورت مشکل شما جدی خواهد بود و بهتر است با متخصص در این باره صحبت کنید.
اضافه وزن در هفته چهاردهم بارداری
وزن جنین شما در این زمان به حدود ۶۰ گرم می‌رسد پس چرا شما ۲ کیلوگرم یا بیشتر اضافه وزن پیدا کرده‌اید؟ خیلی ساده است: در بدن شما باید تغییرات زیادی انجام شود تا بتواند از پس کودک برآید و اضافه وزن نیز بخشی از این تغییرات است. به عنوان مثال مقدار خونی که در زمان حاملگی در رگ‌های شما جریان دارد ۴۰ درصد بیشتر از قبل است و این با ۴ کیلوگرم اضافه وزن همراه است. همچنین فرزندتان با حدود ۲ کیلوگرم مایع آمنیوتیک پوشانده شده است و سینه‌های شما نیز با آماده شدن برای شیر دادن به کودک بزرگتر می‌شوند. اگر بیش از حد دچار اضافه وزن شده‌اید باید کمتر بخورید و بیشتر ورزش کنید.
لیست کارهای مهم در هفته چهاردهم بارداری
- اگر تا به حال به خانواده و دوستانتان نگفته‌اید که باردارید، حالا وقتش است.
- این خبر مسرت بخش باردار بودنتان را به رئیستان هم بدهید.
- از انرژی زیاد این هفته برای کارهای عقب مانده تان استفاده کنید.
- شروع به عکسبرداری هفتگی از شکم زیبایتان کنید.
سونوگرافی هفته چهاردهم بارداری
در سونوگرافی هفته چهاردهم کاملا سر جنین مشخص است و حتی ممکن است دستش را روی سینه‌اش قرار داده باشد.
معاشرتهایتان را شفاف کنید
برای آخرین دیدارهای دوستانه با دوستان خوبتان، آماده شوید! مادر شدن ممکن است عمیقا روابط شما با دیگران را تغییر دهد. برای بسیاری از خانم‌هایی که به‌تازگی بچه‌دار شده‌اند، رفت‌وآمد با دوستان در کمترین اولویت قرار دارد. هر کاری می‌توانید انجام دهید تا روابط شما مستحکم‌تر شود و از مصاحبت یکدیگر لذت ببرید. یک آخر هفته آرام و شاد با دوستان می‌تواند یک گزینه ایده‌آل باشد. درصورتی‌که این کار ممکن نیست، یک روز کامل را به خرید کردن، خوردن، حرف زدن و غیبت کردن، لوس‌بازی یا هر کار دیگری که دوست دارید در جمع دوستان یا خانواده انجام دهید، اختصاص بدهید.
توصیه‌های مذهبی هفته چهاردهم بارداری
غدد چربی و عرق، در زیر پوست جنین فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و اولین تارهای مو بر روی سر جنین نمایان خواهند شد. قبل از هر نماز، دستتان را روی شکم بگذارید و سوره “قدر” و “کوثر” را بخوانید و صلوات کبیره ختم کنید و بعد از آن بگویید «ربنا هب لنا من ازواجنا و ذریاتنا قره اعین و اجعلنا للمتقین اماما» و هفت مرتبه “استغفرالله ربی و اتوب الیه ” بگویید. روزانه به فقرا صدقه دهید و ثواب آن را به مادر حضرت ولی‌عصر، نرگس خاتون اهدا کنید.
اگر می‌خواهید فرزندی دانشمند به جامعه تحویل دهید، روزانه یک تخم‌مرغ و مقداری کنجد بخورید.
با همکاری:
دکتر نازنین صفایی، متخصص زنان و زایمان
زهرا علوی، مشاور مامایی و زنان
